Historia jakiej nie znacie - Konstytucja 3 Maja

3 maja 1791 roku Sejm Czteroletni po licznych sporach przyjął Ustawę Rządową. Była ona drugą na świecie i pierwszą w Europie konstytucją. O znaczeniu tego aktu prawnego opowiadał profesor Maciej Forycki z Zakładu Historii Nowożytnej do XVIII wieku z Instytutu Historii UAM.

Konstytucję 3 Maja warto postrzegać jako polską rewolucję. Została uchwalona w wyniku bezkrwawej rewolucji w warunkach konsensusu najważniejszych sił politycznych w kraju. Została ona przygotowana przez największe osobistości polskiego oświecenia.

Targowica była następstwem bardzo niekorzystnej sytuacji geopolitycznej. W ogólnym mniemaniu była to zdrada narodowa, ale tak naprawdę konfederacja targowicka nie jest jeszcze dobrze zbadana. Potrzebna jest wytężona praca historyków w tym zakresie.

Europa Zachodnia była pozytywnie zaskoczona przemianami w Polsce. Odebrała je jako realizację ideałów oświecenia. Wielcy myśliciele tamtej epoki z wielkim zadowoleniem przyjęli fakt, że polska konstytucja czerpała pełnymi garściami z filozofii oświecenia. W tamtym czasie w Europie panowały potężne dynastie z królami – monarchami absolutnymi na czele. Ustrój ówczesnej Polski ze szlachtą jako suwerenem był wyjątkowy na skalę Europy. Z dzisiejszej perspektywy Polska wyprzedziła Europę wprowadzając nowoczesny ustrój państwa. Konstytucja 3 maja dopuszczała do władzy mieszczan miast królewskich i zapowiadała obecność polityczną niższych warstw społecznych.

Profesor Forycki mówił jeszcze o tym w jaki sposób w Poznaniu świętowano przyjęcie konstytucji w 1791 roku. Wyjaśniał również przyczyny zawiązania konfederacji targowickiej. Opowiadał jeszcze o tym jakie cechy współcześni Polacy odziedziczyli po dawnych szlachcicach.

oprac. Sandra Błażejewska