„Grody, garnki i uczeni” - książka Agnieszki Krzemińskiej

„Miasto skarbów” – tak reklamuje się Środa Śląska i ma do tego pełne prawo. Zanim w latach osiemdziesiątych XX wieku odkopano dwa najsłynniejsze skarby, wcześniej już trzykrotnie na nie natrafiano, a i później odkryto jeszcze jeden. Z literatury niemieckiej wiadomo, że w okresie międzywojennym w okolicach Środy Śląskiej zostały odnalezione dwa depozyty brakteatów z przełomu XII i XIII wieku, a w 1974 roku, podczas renowacji ratusza, robotnicy wyciągnęli z kuli na wieży tubę z monetami i listem, w którym opisano jej kolejne remonty. Zlekceważenie tego odkrycia było przedsmakiem wydarzeń z lat 1985 i 1988 i dowodem na nieodpowiedzialny stosunek do znalezisk „poniemieckich”. Gdy robotnicy zanieśli monety do miejskiego muzeum, dyrektor placówki zamknął je w szafie, nie wpisując ich nawet do ewidencji zabytków. Dlatego gdy 8 czerwca 1985 roku robotnicy przystąpili do kopania dołów pod fundamenty centrali telefonicznej przy ulicy Daszyńskiego 14, nikt nie zawracał sobie głowy zezwoleniami czy nadzorami, a kiedy łopata koparki rozbiła dzban, z którego wysypały się monety, robotnicy i gapie rzucili się, by je wyzbierać.

Fragment książki „Grody, garnki i uczeni”, Agnieszka Krzemińska.

Dzisiejsza propozycja literacka to książka z dziedziny literatury popularnonaukowej. Sięgamy po pozycję pod tytułem „Grody, garnki i uczeni. O archeologicznych tajemnicach ziem polskich” Agnieszki Krzemińskiej.

O historii ziem polskich zwykliśmy chyba zwykle rozmyślać gdzieś od momentu Polan i Mieszka. Autorka swoją opowieść o naszej przeszłości rozpoczyna dużo, dużo wcześniej, między innymi historią o Jaskini Obłazowej, zamieszkiwanej przez neandertalczyka, a potem i człowieka współczesnego, który 31 tysięcy lat temu zostawił tam po sobie najprawdziwszy bumerang. 

Ta lektura od pierwszych stron zmieniła moje postrzeganie przeszłości, również tej najodleglejszej. Przede wszystkim dlatego, że uświadomiła mi, jak wielu odkryć archeologicznych w Polsce dokonano zupełnie niedawno. Skoro w 2018 w Krzyżu Wielkopolskim badacze odkryli czaszkę ludzką liczącą sobie 11 tysięcy lat, to ileż podobnych tajemnic kryje jeszcze ziemia, po której na co dzień się poruszamy? Ponadto autorka zwróciła uwagę na to, jak rozwój nowoczesnych technologii zmusza nas do weryfikacji utrwalonych przekonań. Pozostawiła mnie w przekonaniu, że kolejne odkrycia mogą wywrócić do góry nogami nasze wyobrażenia o minionych epokach, oparte przecież w ogromnej mierze na przypuszczeniach i spekulacjach, które jedynie częściowo znaleźć mogą potwierdzenie w niepodważalnych dowodach naukowych. 

To książka nie tylko dająca pewne odpowiedzi, ale co cenniejsze, otwierająca przed nami wiele obszarów niewiedzy i skłaniająca do zadawania pytań. 

Książka „Grody, garnki i uczeni. O archeologicznych tajemnicach ziem polskich” Agnieszki Krzemińskiej ukazała się nakładem Wydawnictwa Literackiego.