Poszukiwanie lepszych sposobów myślenia

Ciekawe spojrzenie na ten problem wskazuje w książce „Odporność umysłu” Andy Norman, który w swoich pracach m.in. prowadzi badania nad ewolucyjnym pochodzeniem ludzkiego rozumowania oraz normami sprzyjającymi pożytecznemu dialogowi.

Zdumiewająco irracjonalne idee i przeróżne teorie mają wspólną przyczynę – są efektem społecznej akceptacji i wyrozumiałości wobec opinii często niezgodnych z logiką i empirycznymi danymi.

Złe idee są pasożytami umysłu, które dosłownie go „infekują” i mimo istotnych defektów potrafią się rozprzestrzeniać

- pisze Norman.

Andy Norman przedstawia nam coś w rodzaju „Programu dwunastu kroków do poznawczego zdrowia immunologicznego”. Każdy krok ma za zadanie doprowadzenie do odwrócenia lub zmiany spojrzenia. Autor zaleca m.in. pozbycia się wygodnickiej idei, że mamy prawo do własnych opinii, bo przecież nasze przekonania wpływają na los innych, więc powinny być odpowiedzialne. Namawia do stawiania sobie wyzwań i odważnej analizy niepokojących koncepcji z jednoczesnym zachowaniem ostrożności, bo idee mogą inspirować, łączyć i oświecać, ale jednocześnie rozpraszać, dezorientować i zwodzić. Informacja w końcu rzadko jest bierna, bo często zaczyna żyć własnym życiem i trudno się ją kontroluje.

 „Bądźcie gotowi do uczenia się! Zasługujemy na odwagę swoich przekonań tylko wtedy, gdy mamy odwagę się z nimi rozstać”.

Ideologie, o których warto dyskutować, są wpływowe, zaraźliwe i nieelastyczne. Wiele z nich wykorzystuje potrzebę przynależności i przybiera postać zespołów przekonań określających tożsamość. A kiedy ideologie zapuszczą korzenie, to stają się odporne na racjonalną rewizję. Niektóre zakłócają zdolność umysłu do ich rzetelnej oceny czyli wyłączają krytyczne myślenie. Dlatego tak ważny jest system odporności umysłu umożliwiający filtrowanie i usuwanie złych idei. I jak to w życiu bywa, taka odporność działa raz lepiej, a raz gorzej, bo ktoś np. może być odporny na teorie o uprowadzeniach przez kosmitów, lecz podatny na apele demagogów.

Odporność umysłu to naprawdę skomplikowane zjawisko… 

Polecam książkę „Odporność umysłu”, Andy Norman, Wydawnictwo Zysk i S-ka.