To jeden z najważniejszych dokumentów w zasobach archiwum. Znalazł się w wydanej przed dwoma laty publikacji "100. dokumentów na 100. lecie". Dokument znaleziono 10 lat temu w Urzędzie Stanu Cywilnego w Przygodzicach.
W naszym regionie najwyższą cenę za swój patriotyzm zapłacił Jan Mertka, członek Batalionu Pogranicznego, pierwszy powstaniec wielkopolski, który zginął w Boczkowie niedaleko Skalmierzyc 27 grudnia 1918 r. Jego akt zgonu został wystawiony w Przygodzicach, gdzie w 1899 r. młody żołnierz się urodził
- czytamy w publikacji pod redakcją Grażyny Schlender.
Jan Mertka jest uważany za pierwszego poległego powstańca wielkopolskiego, pomimo że zmarł na kilka godzin przed wybuchem walk powstańczych w Poznaniu. Pośmiertnie odznaczono go Krzyżem Walecznych, Medalem Pamiątkowym za wojnę 1918-1921 i Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym. Jego pogrzeb stał się wielką manifestacją patriotyczną.
Grób Jana Mertki znajduje się na cmentarzu przy ul. Limanowskiego w Ostrowie. Akt zgonu Jana Mertki znaleziono 10 lat temu w Przygodzicach, przetłumaczono na język polski. W oryginale jest napisany gotykiem. Od tego czasu dokument obejrzały setki osób, przez kilka lat jego kopia była wystawiona przy wejściu do Urzędu Gminy w Przygodzicach. Teraz znajduje się w Archiwum Państwowym.