Poeta prawdziwie religijny

Poeci odnawiają język, dbają o to, aby nie zanikła mowa wysoka. Obrona i ochrona języka jest obroną kultury. W tym znaczeniu poeci są na pierwszej linii frontu walki o wysoką jakość życia. Bo to nieprawda, że poezja jest oderwana od życia a poeci niepotrzebnym dodatkiem do życia. Są żywiołem, który nie poddaje się społecznym zasadom. To dlatego Platon, twórca pierwszej utopii, musiał wygnać ich ze swojego państwa, bo nie skorzy są z zasady poddać się regułom. Odwołują się oni do mocy wyższych, metafizycznych, transcendentnych, bogów, Boga, do tego, co jest ponad światem widzialnym. Nie przypadkowo mówi się, że piszą, tak w każdym razie twierdził Czesław Miłosz, gdy duchy biorą poetów we władanie. I trzeba mieć nadzieje, że to są dobre nie złe duchy. 

Z pewnością dobre duchy mają w swojej mocy Macieja Krzyżana, poetę mieszkającego w Gnieźnie, którego książka „Tęsknota – wybór wierszy” ukazała się na rynku księgarskim. Wydana jest przez bardzo prężnie działającą Galerię Autorską Jana Kaji i Jacka Solińskiego z Bydgoszczy. Książka jest estetycznie wyrafinowana. Wiersze są ilustrowane bardzo ciekawymi obrazami Jana Kaji, inspirowanymi malarstwem Paula Cezanne’a. 

Maciej Krzyżan jest absolwentem filologii polskiej na UAM w Poznaniu. Jest członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Związany jest z kręgiem „Toposu”, pisma poświęconego literaturze i poezji. Poeci „Toposu” odwołują się do religii, do metafizyki jako oczywistych punktów odniesień dla twórczości. Podobnie Maciej Krzyżan jest poetą chrześcijańskim, co automatycznie z racji talentu i przesłania wierszy wpisuje go w tradycję polskiej poezji religijnej, z ducha franciszkańskiej. Jego poezja to konfesyjna liryka religijna. Subtelność odczuć i czułość odbieraniu bogactwa zmysłowego świata, to niosą wiersze, które możemy też czytać jako intymny dziennik chrześcijanina, który dzieli się świadomością jak daleko mu do doskonałości Mistrza. 

Dla Krzyżana - jak zauważył Jarosław Jakubowski w Posłowiu do wyboru – codzienność jest naturalna jak oddychanie i stąd poświęcone jej wiersze tchną afirmatywnym stosunkiem do życia. Ta poezja pokazuje też jak twórcza jest wiara, jak jest niezbywalną częścią usposobienia człowieka. Krzyżan „metafizyczny szyfr” dostrzega w najprostszych sytuacjach i rzeczach. I jest zdolny do zachwytu, co w naszych cynicznych czasach jest zjawiskiem nie tak częstym. Od budzenia i uczenia zachwytu jest także poezja. W tomie pojawiają się także wiersze, które świadczą o społecznych zainteresowaniach poety. Jest w nim imperatyw służby ojczyźnie, a węższym mniej abstrakcyjnym sensie, wspólnocie, z której poeta pochodzi. Jako poeta, Maciej Krzyżan, w jednym z wierszy wyraził paradoksalną myśl, aby nie wikłać wiersza w estetykę, mimo, że sztuka, poezja to przestrzeń estetyczna. 

Co to oznacza? Mając do wyboru prawdę czy poezję, która przekierowuje naszą percepcje w kierunku pięknych złudzeń i nierealności, Krzyżan wybierze prawdę. Poeta prawdziwe religijny inaczej postąpić nie może. 

Maciej Krzyżan: „Tęsknota-wybór wierszy”, Galeria Autorska, Bydgoszcz 2017