NA ANTENIE: Magazyn Kolejorz
Studio nagrań Ogłoszenia BIP Cennik
 

Arsenał Kultury - 17 kwietnia - Polska i Węgry, postać Wacława Felczaka

Publikacja: 25.05.2018 g.11:44  Aktualizacja: 28.03.2024 g.17:22

O wspólnych losach Polski i Węgier i naszej wzajemnej, wielowiekowej przyjaźni rozmawialiśmy z dr. Adamem Szabelskim historykiem, specjalistą od spraw polsko węgierskich i dr. Wojciechem Frazikiem autorem biografii politycznej Wacława Felczaka.

W tym roku na Węgrzech odbyła się uroczysta prezentacja Fundacji im. Wacława Felczaka. Organizacja ma przekazywać tradycję przyjaźni polsko-węgierskiej młodszym pokoleniom.

Wacław Felczak (1916 -1993) był polskim historykiem, profesorem i znawcą tematyki środkowoeuropejskiej, szczególnie węgierskiej i południowosłowiańskiej. Był wychowywany w kulcie tradycji powstańczej. Jego ojciec był lokalnym działaczem społecznym. Przodkowie matki za udział w powstaniu listopadowym i powstaniu styczniowym zesłani zostali na Syberię. Na studiach utworzył studenckie Koło Przyjaciół Węgier. W sierpniu 1936 r. po raz pierwszy pojechał na Węgry. Później, jako stypendysta rządu polskiego wyjechał do Budapesztu, gdzie zaczął gromadzić materiały do pracy doktorskiej o stosunkach polsko-węgierskich w okresie Wiosny Ludów i powstania styczniowego. Latem, 1939 r. wrócił do Polski, po klęsce wrześniowej związał się z podziemiem i rozpoczął służbę kurierską. W czasie II wojny światowej, w latach 1940-1945 był kurierem Rządu RP na uchodźstwie między Londynem a krajem. Po wojnie kontynuował w latach 1945-1948 działalność kurierską na rzecz rządu RP na emigracji. Aresztowano go w Czechosłowacji w roku 1947, w roku 48 został po długotrwałym śledztwie skazany na dożywocie. W więzieniu komunistycznej Polski przesiedział 8 lat, wyszedł w 56 roku. Od 1958 r. był pracownikiem Instytutu Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Władze komunistyczne w Polsce w 1975 r. zablokowały o nadanie Wacławowi Felczakowi stanowiska profesora zwyczajnego. Dopiero po osiemnastu latach, w niepodległej już Rzeczypospolitej, w dniu 5 października 1993 został mianowany profesorem.

Norman Davies tak wspominał spotkanie z profesorem: „Bardzo dobrze pamiętam lata sześćdziesiąte, kiedy przebywałem w Krakowie, jako doktorant na Uniwersytecie Jagiellońskim. Przesiadywałem wówczas często w Instytucie Historii, wśród kolegów, i byłem świadkiem różnych mądrych, czasami nawet ostrych dyskusji. Jako przybysz z zagranicy, outsider, zadawałem najprostsze pytania, – co z tą Polską będzie? Popatrzył na mnie kiedyś ówczesny docent Wacław Felczak, wyprowadził z budynku na Planty, gdyż w Krakowie tam można było spokojnie rozmawiać, i powiedział: proszę pana, przetrwamy. Polacy umieją przetrwać. Trzeba pamiętać, że Wacław Felczak, wspaniały człowiek, bardzo zasłużony, kiedyś kurier akowski, specjalista od Węgier i znany na Węgrzech, jako polski patriota i żołnierz dobrej sprawy, po wojnie spędził kilka lat w więzieniu. Pomimo to miał przekonanie, że Polska potrafi przetrwać dzięki swojej kulturze, mocniejszej od całego komunistycznego systemu. Doktor Felczak niestety nie żyje, ale to, co mi wtedy opowiadał o Polsce, jest świętą prawdą.”

Wacław Felczak odegrał istotną rolę w formowaniu się demokratycznej opozycji węgierskiej, która doprowadziła do upadku ustroju komunistycznego na Węgrzech w roku 1989. W 1987 roku, jako profesor wizytujący został zaproszony z wykładami do Budapesztu. W trakcie spotkania na temat polskich doświadczeń walki o wolność młody prawnik Viktor Orbán poprosił go o radę. Usłyszał: "Załóżcie partię polityczną. Prawdopodobnie zamkną was za to, ale wszystko wskazuje na to, że nie będziecie musieli długo siedzieć". W marcu 1988 r. Viktor Orbán wraz z kolegami powołał jedną z najważniejszych węgierskich partii opozycyjnych Związek Młodych Demokratów Fidesz, a w demokratycznym państwie węgierskim został premierem.

SERWIS INFORMACYJNY


GODZINY: 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00

@TWITTER