Spotkania z kulturą - 5 marca 2017

W Krosinku koło Mosiny znajduje się głaz upamiętniający Stanisława Kasznicę – ostatniego komendanta Narodowych Sił Zbrojnych. Przed wojną Stanisław Kasznica mieszkał tam wraz z rodzicami i rodzeństwem. To było osiedle uniwersyteckich profesorów. Jego ojciec – również Stanisław – był profesorem prawa na Uniwersytecie Poznańskim. Dwukrotnie został wybrany na rektora tej uczelni. W domu panował duch patriotyzmu. W czasie wojny został wysiedlony do Limanowej. Stamtąd przeniósł rodzinę do Warszawy, gdzie zaangażował się w tajne nauczanie.

Syn Stanisław wziął udział w kampanii wrześniowej. Został odznaczony orderem Virtuti Militari. W Warszawie nawiązał kontakt z bardzo aktywną Tajną Organizacją Polską. TOP założyła: organizację wojskową Związek Jaszczurczy i Grupę Polityczną „Szaniec”, kładła nacisk na działalność propagandową, w 1941 roku jako pierwsza organizacja podziemna postulowała oparcie granic Polski o Odrę i Nysę Łużycką.

Stanisław Kasznica w czasie Powstania Warszawskiego dowodził przez kilka dni oddziałem na Ochocie. Udało mu się wydostać z Warszawy i dotrzeć do Częstochowy. Został tam komendantem Okręgu Częstochowskiego Narodowych Sił Zbrojnych. Wraz z wysokim oficerem Komendy Głównej Armii Krajowej, Cichociemnym Janem Kamieńskim podjął decyzję o powołaniu organizacji konspiracji antysowieckiej na terenie Wielkopolski.

Kasznica ze swoim oddziałem przybył do Wielkopolski zimą 1945 roku. W Krosinku rozsiewał wieści, że prawdziwy Kasznica zginął na wojnie. W Poznaniu zajął dawne mieszkanie rodziców. W 1947 roku został aresztowany w Warszawie po spotkaniu NSZ. Został osadzony w więzieniu mokotowskim, gdzie był torturowany. Został skazany na karę śmierci w 1949 roku. W audycji wykorzystano wywiad z siostrą Stanisława – Eleonorą Kasznicą z 2012 roku. O postaci Stanisława Kasznicy opowiedzia dr Rafał Sierchuła z poznańskiego IPN, autor książki „Obóz narodowy w obliczu dwóch totalitaryzmów”. 

oprac. Sandra Błażejewska