G. Górny: Mamy do czynienia z wieloma nowymi zagrożeniami, w przypadku których możemy mówić o bezpieczeństwie niemilitarnym

Roman Wawrzyniak: Będziemy rozmawiać o rozpoczynającej się dzisiaj i trwającej do jutra na Zamku Królewskim w Warszawie XI edycji Kongresu "Polska Wielki Projekt" tym razem pod hasłem "XXI wiek - Bezpieczeństwo - Kultura". Panie redaktorze, jaka jest idea akurat tak postawionego tematu i połączenia bezpieczeństwa i kultury?

Grzegorz Górny: Można powiedzieć, że takim miejscem symbolicznym, które łączy te dwie sfery jest Zamek Królewski w Warszawie, gdzie odbywa się kongres. Z jednej strony zamek, czyli warownia, twierdza obronna jest symbolem bezpieczeństwa, a z drugiej strony zamki zawsze były miejscami, gdzie kwitła kultura, gdzie rozwijało się życie artystyczne i intelektualne, więc można powiedzieć, to miejsce spaja te dwa obszary życia.

W programie będzie aż 5 debat o bezpieczeństwie. Czego one będą dotyczyć, jak są podzielone?

Ostatnie czasy, zwłaszcza pandemia, a jeszcze wcześniej te różne wojny hybrydowe, które obserwowaliśmy czy doświadczamy zwłaszcza w cyberprzestrzeni, one postawiły nas przed zadaniem sobie pytania o kwestie bezpieczeństwa definiowanych w inny sposób niż dotychczas, bo my zazwyczaj postrzegamy bezpieczeństwo w kontekście zagrożenia militarnego, czyli tutaj bierze się pod uwagę zdolność bojową armii albo gwarancje sojuszników, natomiast tutaj okazało się, że mamy do czynienia z wieloma nowymi zagrożeniami, w przypadku których możemy mówić o bezpieczeństwie niemilitarnym. Przykładowo mamy bezpieczeństwo zdrowotne, żywnościowe, logistyczne, bezpieczeństwo łańcuchów dostaw, infrastruktury krytycznej, cyberprzestrzeni, bezpieczeństwo rynków finansowych itd., itd. i nagle okazało się, specjaliści to już dawno wiedzieli, ale w takiej powszechnej świadomości nie było zrozumienia tego, jak bardzo jest to skomplikowane i wieloaspektowa sprawa, ta sfera naszego bezpieczeństwa, chociażby pandemia to pokazała.

Żeby nie powiedzieć, że obnażyła...

No właśnie, właśnie. Okazało się np., że Unia Europejska, jeżeli chodzi o rynek farmaceutyczny, jest uzależniona w olbrzymim stopniu od dostaw komponentów z Azji, z Indii, ale głównie z Chin i że sama nie jest w stanie wytworzyć wielu leków, np. zwykła tabletka przeciw bólowi głowy nie jest możliwa do wytworzenia dzisiaj w ramach samej UE bez dostarczenia komponentów z zewnątrz i nagle się okazuje, że wystarczy jedno uderzenie w to najsłabsze ogniwo tego łańcucha dostaw i nagle staje pod znakiem zapytania bezpieczeństwo zdrowotne obywateli UE, ale także Polski.

Pan będzie zresztą także moderował jeden z paneli o bezpieczeństwie energetycznym z kolei. Tutaj zważywszy na pewne uwarunkowania i wydarzenia ostatnich miesięcy, geopolityczne, to bardzo aktualny temat.

Tak, tutaj jest bardzo wiele wątków. Po pierwsze, niedawna decyzja Joe Bidena, żeby zdjąć sankcje z Nord Steam 2 sprawia, że stajemy się w jeszcze większym stopniu zakładnikami polityki energetycznej Rosji, od której i tak jesteśmy w dużym stopniu uzależnieni, jeżeli chodzi o dostawy surowców energetycznych. Z drugiej strony mamy wymogi tak zwanego nowego zielonego ładu, który zakłada dekarbonizację, a więc odejście od węgla kamiennego i brunatnego. Tymczasem Polska jest krajem, którego gospodarka w największym stopniu w Europie zależy od węgla i teraz okazuje się, że UE zmusza nas do tej dekarbonizacji i to w tempie bardzo szybkim. Mówi się, że węgiel może zostać zastąpiony przez gaz. W tym celu np. dywersyfikacji źródeł energii został wybudowany terminal w Świnoujściu, ale okazuje się, że UE już mówi, że gaz jest tylko pewnym surowcem przejściowym i od razu też trzeba będzie odchodzić, a w tle mamy jeszcze spór o elektrownię atomową. Mamy też perspektywę rewolucji wodorowej, że wkrótce będziemy mieli do czynienia z nowym rodzajem energii czerpanej z wodoru.

Szereg ciekawych zagadnień. Chciałem jeszcze zapytać o ten panel kulturowy, bo bezpieczeństwo kulturowe, czyli czego ma dotyczyć?

Zauważmy, że pojawia się często w debacie publicznej takie określenie "wojna kulturowa", czyli takie dwa pojęcia, wydawało się, nieprzystawalne do siebie. Wojna, która dzieli ludzi, kultura, która łączy, a tym samym obserwujemy, że prowadzone są wojny kulturowe, że sfera kultury jest traktowana jako sfera, w której toczy się pewną wojnę, wojnę nad duszami, nad umysłami, o narzucenie pewnej interpretacji rzeczywistości. Jeżeli przewertujemy jeden z najstarszych podręczników sztuki wojennej sprzed 25 wieków - "Sztuka wojenna Sun Tzu" genialnego chińskiego stratega wojennego, to zobaczymy, że właściwie większość jego zaleceń dotyczących prowadzenia wojny, dotyczy sfery umysłu...

Sfery kultury właśnie, buntowanie młodych przeciwko starym, ośmieszanie tradycji itd. Chyba 13 takich zasad sztuki wojennej.

Dokładnie 13 złotych zasad prowadzenia wojny Sun Tzu.

Więcej o tym już oczywiście podczas paneli, ale kończąc naszą rozmowę chciałem zapytać jeszcze, bo po pierwsze dyskusje będą też na Zamku Królewskim, o czym pan wspominał, zresztą dwa panele będą temu poświęcone, a finałem ma być też wręczenie nagrody im. Lecha Kaczyńskiego.

Tak, będzie wręczona jak co roku nagroda. Oczywiście nie mogę zdradzić nazwiska laureata, o tym się dowiemy już w sobotę.

Udanych debat, rozumiem, że będą dostępne w internecie, każdy będzie mógł w jakiś sposób skorzystać z transmisji czy nie?

Oczywiście, tak, jest streaming, można będzie to obejrzeć. Fundacja "Polska Wielki Projekt" to bez problemu do znalezienia w internecie.