Rok 1945 - wyzwolenie czy zniewolenie?

Poznański historyk Mikołaj Klorek dodaje, że walki o Poznań były bardzo zacięte i spowodowały duże zniszczenie miasta. - Całe Stare Miasto ze Starym Rynkiem zostało zniszczone w 66 procentach. Spośród polskich miast bardzie była zniszczona tylko Warszawa - przypomina historyk.

Walki o Poznań trwały miesiąc. Według najnowszych ustaleń, miasta przed wejściem Armii Czerwonej broniło od 15 do 20 tysięcy żołnierzy niemieckich. Liczebność oddziałów radzieckich, które zdobywały miasto, szacuje się na 32 tysięcy żołnierzy. Do walk zmobilizowano także około 2 tysięcy poznaniaków.

___

Dziś jedni mówią, że to było wyzwolenie, dla drugich po prostu zakończenie wojennych walk. Czy ten spór kiedyś się skończy? Co wtedy, 70 lat temu czuli Wielkopolanie, a jak my dziś patrzymy na te wydarzenia? Dlaczego tak trudno określić je jednoznacznie? Czy historycy też są podzieleni w tej kwestii?

Dokładnie 70 lat temu skapitulowali Niemcy broniący się na Cytadeli. Poznań był wolny. Początek 1945 roku to czas dla Wielkopolski szczególny - dla nas kończyła się wojna. Dzisiaj trudno sobie wyobrazić, co czuli wtedy poznaniacy, mieszkańcy Kalisza, Gniezna czy Ostrowa. Ale nie ustaje spór - czy to było wyzwolenie czy tylko zakończenie działań wojennych, bo z całą pewnością wolności nowa władza nam nie niosła.

Pierwszym sygnałem, że to Armia Czerwona "rozdaje karty" było właśnie zdobywanie Cytadeli. Dlaczego nie zdobyto jej dwa dni wcześniej, chociaż można było? Czy my jesteśmy w stanie zrozumieć to co działo się w tych dniach w Poznaniu, w innych wielkopolskich miastach? Czy można zakończyć spór, który dziś ciągle trwa - wyzwolenie czy koniec wojny? 

Jak wyglądało przejmowanie innych wielkopolskich miast przez wyzwolicieli - jak witano żołnierzy polskich i radzieckich? Niezwykły jest przypadek Ostrowa Wielkopolskiego - wyzwolonego przez AK.

23 lutego oznaczał dla Poznania koniec walk, na pewno zwycięstwo - ale czy wyzwolenie? Czy można oddzielić samo wypędzanie Niemców od tego co działo się w następnych miesiącach? Trzeba pamiętać, że w styczniu i lutym 1945 Armia Czerwona dotarła do Kraju Warty, to polskie ziemie wcielone do III Rzeszy, gdzie stosowano szczególny terror wobec Polaków. Czy sam moment zakończenia walk jest wyzwoleniem, a dopiero potem zaczyna się zniewolenie? Czas do 1946 roku "referendum ludowego", a wyborów z 1947 r. to był czas względnej wolności i przywracania przedwojennych instytucji. Czy coś zwiastowało już, że to nie ta wolność, o którą Polakom chodziło? 1945 to ten czas, gdy zaczyna się historia żołnierzy wyklętych - dłuższa niż II wojna, bo trwała do 1963 roku i śmierci Lalka.

Czy długo potrwa spór o zniewolenie-wyzwolenie? O to czym było zakończenie walk o wielkopolskie miasta i jak te daty świętować? Zapraszamy do dyskusji na antenie i w internecie.