85 lat temu złamano szyfr Enigmy. Sukces poznańskich kryptologów

Rok później wspólnie zbudowali działającą kopię urządzenia. Zdaniem historyków, dzięki sukcesowi polskich kryptologów II wojna światowa trwała krócej, co oznacza uratowanie tysięcy ludzkich istnień. Niemcy do końca wojny byli przekonani, że Enigmy nikt nie jest w stanie rozszyfrować.

Po przekazaniu szyfru Enigmy Brytyjczykom, w ośrodku kryptologicznym w Bletchley Park, niedaleko Londynu pracowało ponad 10 tysięcy osób, które wykorzystywały informacje otrzymane od polskich matematyków.

Osiągnięcie Polaków w znacznym stopniu przyczyniło się do sukcesów militarnych aliantów, między innymi w bitwie o Anglię, walkach na Atlantyku i zwycięstwie pod Falaise. W 1940 roku złamano główny szyfr operacyjny Luftwaffe, a w 1943 - kod niemieckiej marynarki. W powojennej Polsce pomijano wysiłek i zasługi naszych kryptologów, wymazywano ich z powszechnej pamięci, a złamanie kodu Enigmy zostało przypisane wywiadowi brytyjskiemu. Na Zachodzie informacje o służbie alianckiej Rejewskiego, Różyckiego i Zygalskiego ukrywano w tajnych archiwach. Pierwsze wiadomości o sukcesie Polaków ukazały się na początku lat 70. Oficjalnie Brytyjczycy przyznali to dopiero po wejściu Polski do NATO w 1999 roku.

W 2000 roku Rejewski, Różycki i Zygalski zostali odznaczeni pośmiertnie Krzyżami Wielkimi Orderu Odrodzenia Polski. W 2012 roku Senat Rzeczpospolitej uczcił ich specjalną uchwałą, uznając trójkę kryptologów za bohaterów II wojny światowej.

Urządzenie przypominające maszynę do pisania zostało skonstruowane w latach 20. Niemcy zastosowali w nim matematyczną metodę kodowania wiadomości. Aby odszyfrować tekst, odbiorca musiał mieć identyczną maszynę i klucz depeszy. Pod koniec wojny był on zmieniany co 8 godzin. W międzywojennej Polsce prowadzono nasłuch obcych radiostacji, a od 1932 roku w strukturze wywiadu wojskowego istniało Biuro Szyfrów. Jednak gdy Niemcy zaczęli szyfrować depesze wojskowe za pomocą Enigmy, zdobywane materiały okazywały się bezwartościowe. Nasz wywiad utworzył wówczas specjalną komórkę, która zajęła się rozpracowaniem niemieckich zabezpieczeń. Na prośbę Biura Szyfrów, profesor Zdzisław Krygowski, twórca Wydziału Matematyki Uniwersytetu Poznańskiego, zorganizował kurs kryptologii, w którym wzięło udział 20 studentów. Spośród nich wybrano Mariana Rejewskiego, Henryka Zygalskiego i Jerzego Różyckiego. 

Przez kilka lat matematycy pracowali w Poznaniu, a następnie w stolicy i w podwarszawskich Pyrach. Pod koniec 1932 roku złamali szyfr Enigmy, by rok później skonstruować kopię urządzenia.

Jesienią 1939 roku trójka kryptologów ewakuowała się przez Rumunię do Francji. Jerzy Różycki zginął w 1942 roku na statku storpedowanym przez Niemców. Zygalski i Rejewski pracowali do końca wojny w polskim Biurze Szyfrów pod Londynem. Henryk Zygalski zmarł w Anglii w 1978 roku. Marian Rejewski w 1946 roku wrócił do kraju, był urzędnikiem w bydgoskich fabrykach. Inwigilowany przez bezpiekę, napisał wspomnienia, w których ujawnił swój udział w złamaniu Enigmy, a materiały zdeponował w Wojskowym Instytucie Historycznym. Zmarł 1980 roku.

Informacyjna Agencja Radiowa