NA ANTENIE: ONLY IF.../ENYA
Studio nagrań Ogłoszenia BIP Cennik
 

Nowe oblicze Konferencji Wersalskiej

Publikacja: 19.08.2019 g.20:05  Aktualizacja: 19.08.2019 g.08:48
Poznań
Recenzja Macieja Mazurka.
wersal 1919 grzegorz kucharczyk instytut zachodni - Instytut Zachodni
Fot. Instytut Zachodni

Wydawałoby się, biorąc pod uwagę rozwój nauk historycznych, że napisanie czegoś nowego o Konferencji Wersalskiej z 1919 roku, jest praktycznie już niemożliwe, bo wszystkie źródła zostały przeczytane i zinterpretowane. Wszystko o tym wydarzeniu powinniśmy już wiedzieć.

Ponadto jest to daleka historia. Przypomnijmy: Traktat Wersalski zakończył I wojnę światową, dał Polsce niepodległość, upokorzył Niemcy. Zatem wydarzenie godne gloryfikacji. Sądziłem, że niczego nowego już się nie dowiem. Przeczytałem jednak książkę autorstwa prof. Grzegorza Kucharczyka. Okazało się, że praca poznańskiego uczonego, znawcy dziejów Niemiec, przynosi niezwykle świeże spojrzenie na Konferencje Wersalską, dotąd w polskiej refleksji historycznej raczej niereprezentowane. Ta świeżość wynika z podważenia dwóch dogmatów. Pierwszym było przekonanie, że 14 punktów ze słynnej deklaracji prezydenta USA Wilsona o samostanowieniu narodów było konstrukcją ideologiczną, która owszem, przyniosła wielu narodom Europy Wschodniej wolność, w tym Polakom, ale jako amerykański wkład w proces pokojowy nie przyczyniła się do zbudowania trwałego bezpiecznego ładu. Kucharczyk pokazał, że kształtowanie się politycznego ładu po pierwszej wojnie światowej było wielką improwizacją związaną z odejściem od zasad starej dyplomacji.

Zasadą owej starej dyplomacji było szukanie równowagi sił, tak jak to miało miejsce podczas Kongresu Wersalskiego w 1815 roku. Wówczas pokonana Francja była pełnoprawnym uczestnikiem rozmów, a celem zwycięzców nie było jej upokorzenie, tylko zbudowanie Europy wolnej od konfliktów. To się generalnie udało. W ciągu tych stu lat wiele się jednak zmieniło. Między innymi dyplomacja w czasach „buntu mas”, zaczęła podlegać wpływom nadmiernie upolitycznionych mas.

Drugim dogmatem, który podważył Kucharczyk było zobaczenie w Niemcach nie bezlitosnych agresorów, tylko w pewnym sensie ofiar nowego sposobu uprawiania dyplomacji. Nie oznacza to, że Kucharczyk jest germanofilem. Pokój Brzeski podyktowany Rosji Bolszewickiej ukazał ich nieuleczalny imperializm. Niemcy powitały z entuzjazmem 14 punktów Wilsona, bo dawały one szanse na traktat pokojowy, który mimo przegranej przez nich wojny, będzie kompromisem. Tymczasem Francja, Anglia, USA i Włochy podyktowały upokarzające Niemców warunki i te warunki zjednoczyły ich niezależnie od poglądów politycznych. Walka z dyktatem Traktatu Wersalskiego stała się później paliwem ideologicznym nazistów. Jednocześnie dyktując takie warunki nie zadbano o ich realizację, czyli doprowadzenie do rozbicia jedności Niemiec czy też spowodowanie, aby w Niemczech stacjonowały wojska okupacyjne, jak to będzie miało miejsce po drugiej wojnie światowej. Metodą neutralizacji Niemiec mogła być silniejsza Polska, z Gdańskiem i Prusami Wschodnimi. Tak się mnie stało. Dwadzieścia lat później zaczęło się pandemonium II wojny.

Muszę dodać, że to krótkie omówienie nie wyczerpuje bogactwa zagadnień zawartych w tej napisanej świetną polszczyzną pracy.

Dylemat Niemiec streszcza się w formule: za duże dla Europy, za małe dla świata. Ten problem właśnie wrócił. Wrócił też problem nowego kształtu już nie tyle ładu europejskiego, co światowego. W tym też znaczeniu taki rzut oka na geopolityczną przeszłość Europy i świata jest dzisiaj cenne. Historia nie jest żadną nauczycielką. Ale może…

Książka prof. Grzegorza Kucharczyka jest warta wnikliwej lektury, zwłaszcza przez tych, którzy zajmują się w Polsce polityką, w szczególności zagraniczną. Będzie także pasjonującą intelektualną przygodą dla tych, którzy chcą wiedzieć, co dzieje się w szerszym czasowo-przestrzennym politycznym planie dzisiaj. Mam poczucie, że to bardzo współczesna książka.

Grzegorz Kucharczyk: „Wersal 1919, Nowa kultura bezpieczeństwa dla Polski i Europy”, Instytut Zachodni, Poznań 2019

https://radiopoznan.fm/n/9R5hWI
KOMENTARZE 0