Jeżeli osoby zamierzające wejść w związek małżeński nie uzgodnią inaczej, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między nimi z mocy ustawy wspólność majątkowa. W jej skład wchodzą rzeczy i prawa, którymi zarządzać mogą jedynie wspólnie małżonkowie. Zarówno mąż jak i żona w ramach małżeńskiego ustroju majątkowego mogą posiadać majątek osobisty, którym każdy z nich może rozporządzić bez zgody współmałżonka. Z chwilą ustania małżeństwa majątek wspólny należy jednak podzielić. Istnieje kilka sposobów podziału majątku wspólnego małżonków.
Wspólność majątkowa to rodzaj ustroju majątkowego, która powstaje z chwilą zawarcia małżeństwa. Obejmuje ona jednakowo majątek wspólny, będący własnością obojga małżonków, jak i majątek osobisty, który należy do każdego z małżonków. Wspólność majątkowa małżeńska oznacza, że prawa własności do przedmiotów majątkowych są wspólne i nie można nimi swobodnie rozporządzać bez zgody drugiego małżonka. Ustanowienie ustawowej wspólności majątkowej ma na celu wzmocnienie więzi rodzinnych i zapewnienie solidnej podstawy materialnej dla rodziny.
Małżonkowie, którzy zechcą samodzielnie kształtować panujący między nimi ustrój majątkowy, mogą dokonać pewnych modyfikacji. Przykładowo mogą poprzez zawarcie stosownej umowy rozszerzyć, ograniczyć lub całkowicie znieść wspólność majątkową. Majątkowa wspólność ustawowa może również ustać z mocy samego prawa np. w wyniku orzeczenia rozwodu czy separacji. Wspólność ustawowa nie powstanie jeśli jeden z małżonków był w czasie zawarcia małżeństwa ubezwłasnowolniony lub ogłoszono jego upadłość. Małżonkowie nie mają prawa żądać podziału majątku wspólnego, dopóki nie dojdzie do ustania wspólności majątkowej.
Majątek wspólny małżonków obejmuje wszystkie przedmioty majątkowe nabyte w trakcie trwania małżeństwa, które z mocy ustawy wchodzą w skład wspólności majątkowej. Dotyczy to zarówno rzeczy materialnych, jak i niematerialnych, które zostały uzyskane przez oboje małżonków lub przez jednego z nich, ale na rzecz wspólności. Zgodnie z przepisami prawa, do majątku wspólnego zaliczają się m.in.:
● Wynagrodzenie za pracę oraz dochody z innych form działalności zarobkowej każdego z małżonków,
● Zyski pochodzące zarówno z majątku wspólnego, jak i osobistego każdego z małżonków,
● Pieniądze zdeponowane na rachunku pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków,
● Kwoty składek zarejestrowanych na subkoncie w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.
Majątek osobisty obejmuje składniki majątkowe, które stanowią własność jednego z małżonków, nawet jeśli obowiązuje wspólność majątkowa. Nie są one częścią majątku wspólnego, co oznacza, że w przypadku rozwodu lub separacji nie podlegają podziałowi. Prawo jasno określa, jakie składowe wchodzą w skład majątku osobistego każdego z małżonków. Do majątku osobistego należą między innymi:
● Przedmioty majątkowe nabyte przed zawarciem małżeństwa, takie jak samochód będący własnością jednego z małżonków przed ślubem,
● Przedmioty majątkowe nabyte w drodze darowizny, spadku lub zapisu,
● Prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej,
● Przedmioty majątkowe służące tylko do zaspokajania osobistych potrzeb męża lub żony,
● Prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie,
● Odszkodowanie za doznany uszczerbek na zdrowiu lub zadośćuczynienie za poniesioną krzywdę,
● Wierzytelności wynikające z wynagrodzenia za pracę lub z działalności zarobkowej męża i żony,
● Przedmioty majątkowe stanowiące nagrodę za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków.
● Prawa własności przemysłowej, prawa autorskie oraz inne prawa twórcy.
● Przedmioty nabyte w zamian za składniki majątku osobistego.
Wspólność majątkowa ustawowa jest nierozerwalnie związana z trwaniem małżeństwa, dlatego zazwyczaj ustaje w momencie jego zakończenia. Zakończenie małżeństwa może nastąpić np. w wyniku śmierci jednego z małżonków, unieważnienia małżeństwa lub orzeczenia rozwodu. Jednakże istnieją przypadki, w których wspólność majątkowa może ustać pomimo trwania małżeństwa. Do takich sytuacji należą:
● Orzeczenie separacji,
● Ubezwłasnowolnienie jednego z małżonków,
● Ogłoszenie upadłości przez jednego z małżonków,
● Zawarcie umowy o ustanowienie pełnej rozdzielności majątkowej przez małżonków.
Kiedy wspólność majątkowa między małżonkami ustaje, majątek „wspólny” nadal istnieje, jednak zmienia swój charakter. Przekształca się on we współwłasność w częściach ułamkowych. Od tego momentu, co do zasady, małżonkowie posiadają równe udziały w majątku, choć mogą występować istotne wyjątki od tej reguły. Do podziału majątku dochodzi najczęściej przy rozwodzie.
Z chwilą, gdy wyrok rozwodowy staje się prawomocny, wspólność majątkowa ustaje i obie strony mogą ubiegać się o podział zgromadzonego majątku. Majątek wspólny można także podzielić w toku spraw o rozwód. Aby sąd rozwodowy mógł zająć się również podziałem majątku, warunkiem jest, by przeprowadzenie tego podziału nie powodowało nadmiernego opóźnienia postępowania. Dotyczy to przede wszystkim sytuacji, w których małżonkowie są zgodni co do podziału majątku lub gdy majątek wspólny nie jest wieloskładnikowy.
Kodeks rodzinny i opiekuńczy zakłada, że małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym, co oznacza, że podział majątku zazwyczaj nie jest uzależniony od tego, czy rozwód został orzeczony z winą którejś ze stron, czy bez. Jednak w wyjątkowych sytuacjach każdy z małżonków ma prawo wystąpić o ustalenie nierównych udziałów, biorąc pod uwagę, w jakim stopniu każdy z nich przyczynił się do zgromadzenia wspólnego majątku.
Istnieje kilka sposobów podziału majątku wspólnego małżonków. Pierwszy z nich to jego fizyczny podział. Polega on na przyznaniu prawa własności konkretnej rzeczy jednemu z małżonków. Jest to najczęściej preferowany sposób podziału, zwłaszcza w przypadku rzeczy, które można bez problemu podzielić. Jeśli jednak dany składnik majątku jest niepodzielny, może zostać przyznany jednemu z małżonków, z obowiązkiem spłaty na rzecz drugiego równowartości jego udziału. W postępowaniach dotyczących podziału majątku po rozwodzie taka spłata zazwyczaj powinna wynosić połowę rynkowej wartości danej rzeczy. Jeśli żaden z małżonków nie dysponuje wystarczającymi środkami na spłatę drugiego, najlepszym rozwiązaniem może być sprzedaż danego składnika majątku i podział uzyskanych ze sprzedaży środków. Możliwe jest również zastosowanie metod mieszanych – część majątku może zostać rozdzielona pomiędzy małżonków, a inne składniki sprzedane.
Majątek wspólny można podzielić zarówno u notariusza, jak i przed sądem. Warto jednak pamiętać, że zawarcie umowy w kancelarii notarialnej jest możliwe tylko wtedy, gdy byli małżonkowie, osiągnęli porozumienie co do sposobu podziału majątku. W przypadku braku zgody jedynym rozwiązaniem pozostaje postępowanie sądowe. Wsparcia prawnego przy podziale majątku, udziela Kancelaria Klisz i Wspólnicy, ul. Dominikańska 7/4, 61-762 Poznań, tel.: 717405000.
https://maps.app.goo.gl/2W8KBgxuKgqGo7QJ8
W skład majątku wspólnego małżonków wchodzą takie składniki jak wynagrodzenie za pracę każdego z małżonków czy dochody uzyskane z majątku wspólnego. Jeżeli małżonkowie postanowią się rozejść, sensownym rozwiązaniem będzie, podział majątku wspólnego. Można tego dokonać na kilka sposobów, udając się do notariusza lub sądu. Ostateczna decyzja dotycząca formy i miejsca podziału majątku zależy od małżonków i ich wzajemnych relacji.