Związki zawodowe - silne czy słabe?

Czy ich działanie jest dostosowane do obecnych potrzeb rynku pracy?

Związki zawodowe mają w Polsce za dużo przywilejów - tak mówią jedni. Zdaniem drugich związki zawodowe są słabe, niezorganizowane i niezbyt liczne. Nowoczesna Ryszarda Petru złożyła niedawno w Sejmie projekt ustawy zmieniającej zasady funkcjonowania związków zawodowych. Według opozycji zmiany podyktowane są coraz mniejszym zaufaniem społecznym do ruchu związkowego. Głównym punktem projektu jest zniesienie obowiązku płacenia przez pracodawcę wynagrodzenia liderom związkowym. Według Nowoczesnej - do zlikwidowania są: etaty związkowe na koszt pracodawcy, pomieszczenia związkowe na koszt pracodawcy, obowiązek zbierania składek przez pracodawców. Posłanka Nowoczesnej Joanna Schmidt podkreśla, ze jej partia nie jest przeciwko związkom zawodowym, ale chce poprawić zasady działania takiej  reprezentacji załogi.

Z założeniami projektu Nowoczesnej zdecydowanie nie zgadza się Jan Mosiński, poseł PiS z Kalisza, a wcześniej szef tamtejszej Solidarności. Jak związek zawodowy ma działać na terenie zakładu? Jaką rolę pełnią dziś związki zawodowe i czy są dobrze przygotowane do działania w obecnej rzeczywistości?

Mówienie o nich, ze są reliktem przeszłości nie jest zgodne z prawdą. Związki zawodowe działają w każdym demokratycznym kraju. W każdym wytworzył się też inny model działania. W Stanach Zjednoczonych związki działają branżowo, ale najsilniejsze centrale nie uciekają od polityki - mocno wspierając poszczególnych kandydatów na prezydenta USA. Branżowo działają też związkowcy w Wielkiej Brytanii i Niemczech. Brytyjczycy bardziej cenią sobie działalność wewnątrz zakładu pracy i zdziwiłby ich postulat wyprowadzenia związków poza bramy, bo zdaniem Brytyjczyków - nikt nie zna lepiej problemów niż ludzie wewnątrz firmy.

W Niemczech związki zawodowe też działają branżowo, a regulacje prawne są negocjowane właśnie na poziomie branż. W dużych koncernach związki zawodowe wręcz uczestniczą w zarządzaniu firmą - to przywilej, ale także odpowiedzialność. To zupełnie inne spojrzenie na role związków zawodowych niż jesteśmy przyzwyczajeni - współodpowiedzialność za rozwój firmy, współdecydowanie. Niemiecki model związkowy jest nastawiony na dialog. W sytuacjach kryzysowych to liderzy związkowi wyciszają emocje, rozmawiają z załogą, czasem wręcz wbrew oczekiwaniom pracowników, ale w interesie zakładu pracy i zachowania miejsc pracy.

Poparcie dla związków zawodowych w Polsce w ostatnich miesiącach wzrosło. Ale to może być odbicie nastrojów społecznych. Liczba, zapisujących się do związków raczej spada. Zdaniem socjologa Wojciecha Jagodzińskiego poparcie dla związków zawodowych może być zgodne z nastrojami politycznymi Polaków. Być może jest to chwilowa zwyżka, bo od lat 90 - tych liczebność związków spada. Według posła PiS- Jana Mosińskiego wynika to z wygodnictwa pracowników, bo sukcesy związków w negocjacjach z pracodawcą i tak dotyczą zazwyczaj całej załogi. Poseł Mosiński proponuje inne, jego zdaniem bardziej sprawiedliwe rozwiązanie - bonus dla związkowców. Czy to może zwiększyć szeregi związków?

Solidarność w fabryce Volkswagen Poznań jest największa organizacją związkową w Polsce - skupia ponad trzy tysiące pracowników. Biuro zakładowej Solidarności jest na terenie fabryki, pracodawca partycypuje w kosztach jego utrzymania, ale zakładowa Solidarność też opłaca niektórych swoich pracowników obsługi. Zdaniem Piotra Olbrysia powodem do dumy jest też fakt, że jest to jedyny związek w poznańskim Volkswagenie. Podobnie jest też w niemieckich zakładach. Ułatwia to negocjacje z pracodawcą - mówi Piotr Olbryś.

Poparcie dla związków zawodowych w badaniach socjologicznych CBOS z ostatnich miesięcy zeszłego roku wzrosło. W jakim kierunku powinny iść zmiany w polskim ruchu związkowym? Jaką role mają dziś do odegrania związki zawodowe? jakich zmian potrzebują? Czy należą Państwo/ lub należeli kiedyś do związku zawodowego? Czego Państwo by od niego oczekiwali?