Jan A.P. Kaczmarek – rok bez wybitnego kompozytora

Stworzył muzykę do ponad 70 filmów długometrażowych i dokumentalnych oraz polskich i amerykańskich spektakli teatralnych. Jego kompozycje brzmią w takich obrazach jak: "Całkowite zaćmienie", "Stracone Dusze", "Quo Vadis", "Niewierna", "Mój przyjaciel Hachiko", "Dzieci Ireny Sendlerowej" i "Magnezja".

W 2005 roku został laureatem Oscara za muzykę do filmu "Marzyciel" w reżyserii Marca Forstera. Za kompozycję muzyczną do tego obrazu otrzymał też nagrodę National Board of Review dla najlepszego kompozytora oraz nominacje do Złotego Globu i nagrody Brytyjskiej Akademii Filmowej BAFTA.

Był dyrektorem i twórcą Międzynarodowego Festiwalu Filmu i Muzyki Transatlantyk, odbywającego się w Poznaniu, Łodzi i na Śląsku.

Przez 27 lat Jan A.P. Kaczmarek mieszkał i pracował w Los Angeles. Punktem zwrotnym w jego życiu, jak mówił, był okres intensywnej współpracy z awangardowym Teatrem Laboratorium Jerzego Grotowskiego. W latach 70. pisał muzykę do Teatru Ósmego Dnia, a następnie dla kameralnej Orkiestry Ósmego Dnia, którą założył. W 1982 roku, po swoim pierwszym tournée po Stanach Zjednoczonych, nagrał dla niezależnej chicagowskiej wytwórni Flying Fish Records pierwszy, debiutancki album "Music for the End". W 1989 roku, po sukcesie kolejnych płyt oraz licznych koncertów w Europie, pozostał na stałe w USA.

Wyreżyserował trzy multimedialne przedstawienia: "Czekając na kometę Halleya", "Symfonia solo" i "Wieża Babel". Zdobył prestiżową nagrodę Drama Desk przyznaną przez nowojorskich krytyków za najlepszą muzykę teatralną roku do spektaklu "Tis Pity She's a Whore". Jan A.P. Kaczmarek jest też autorem dużych form muzycznych, jak "Kantata o Wolności", skomponowana dla upamiętnienia obchodów 25. rocznicy powstania Solidarności. W 2011 roku odbyła się prapremiera jego utworu "Koncert Jankiela" na troje cymbałów i orkiestrę, napisanego z okazji 200-lecia wydarzeń zawartych w "Panu Tadeuszu" Adama Mickiewicza. Z kolei na obchody 650-lecia Uniwersytetu Jagiellońskiego skomponował dzieło "Universa - Opera Otwarta", a na stulecie powstań śląskich - "Rapsodię Śląska", której prapremiera odbyła się w 2019 roku. W 2021 roku Jan A.P. Kaczmarek został uhonorowany Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości. Za Osiągnięcia Życia w 2023 roku otrzymał Polską Nagrodę Filmową Orzeł, w tym samym roku odsłonięto gwiazdę kompozytora w Alei Gwiazd w Krakowie oraz w Alei Gwiazd w Łodzi.

Urodził się 29 kwietnia 1953 roku w Koninie. Uczył się i uczęszczał na lekcje gry na fortepianie. Studiował prawo na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Odbył staż w Teatrze Laboratorium Jerzego Grotowskiego. W 1977 roku nawiązał współpracę z Teatrem Ósmego Dnia. Karierę muzyczną rozpoczął, zakładając Orkiestrę Ósmego Dnia. Sukcesy grupy doprowadziły do nagrania pierwszej płyty długogrającej "Music for the End". W latach 1978-1988 współpracował z Teatrem Polskim w Poznaniu. Po latach, w 2004 roku, założył Instytut Rozbitek we wsi o tej samej nazwie, w Wielkopolsce, prowadzący działalność edukacyjną na rzecz młodych twórców.

Był wirtuozem gry dwoma smyczkami na fidoli Fischera, nietypowym instrumencie podobnym do cytry. W 1983 roku wraz z poznańskimi lutnikami Stefanem i Jakubem Niewczykami stworzył instrument muzyczny niewkacz, którego konstrukcja powstała na podstawie fidoli Fischera.

Jan A.P. Kaczmarek został odznaczony Złotym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis" oraz Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Poznańskie Towarzystwo im. Hipolita Cegielskiego nagrodziło go statuetką Złotego Hipolita.

Kompozytor chorował na MSA, rzadkie schorzenie neurologiczne zwane zanikiem wieloukładowym. Zmarł 21 maja 2024 roku. Został pochowany w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.