„Zdarzenia na brygu Banbury” Witolda Gombrowicza Tytułem Tygodnia

Około północy morka przeszła w sztorm. Bryg rozkołysał się jak huśtawka, pędził trzeszcząc, a pęd wzmógł się niezadługo tak dalece, że nie mogłem oderwać się od tylnej ściany kajuty. Banbury trzymał się dzielnie, przyjmując sztorm w ostry bajdewind na prawym halsie. Po dwudziestu sześciu godzinach kołysanie ustało, lecz wolałem nie wychodzić na pokład. Niewątpliwie bowiem zaszedł bunt, a jeśli nie bunt, to w każdym razie coś w tym rodzaju – uważałem więc za roztropniejsze nie udzielać się, póki nie będę wiedział na pewno, co zastanę na zewnątrz. Zamknąłem drzwi na klucz i zastawiłem szafą; w kącie miałem paczkę biszkoptów i 11 butelek piwa.

Fragment opowiadania „Zdarzenia na brygu Banbury”, Witold Gombrowicz.

Radio Poznań świętuje swoje 95-lecie, a lata tradycji procentują również bogatymi zasobami archiwalnymi. Wśród zakurzonych taśm znajdują się między innymi świetne nagrania literackie. Na najbliższe dni wybraliśmy więc właśnie taki archiwalny Tytuł Tygodnia. „Zdarzenia na brygu Banbury” to opowiadanie Witolda Gombrowicza, które w roku 1986 w naszej rozgłośni zaadaptowano na potrzeby anteny. Materiał ten wyreżyserował Waldemar Modestowicz, zrealizował Jerzy Kamyszek. Aktorska obsada prezentuje się imponująco: Lech Łotocki, Janusz Michałowski, Michał Grudziński, Marian Pogasz, Paweł Hadyński, Jerzy Stasiuk, Jacek Różański i Zbigniew Grochal. Usłyszymy więc efekt współpracy twórców radiowych, przez lata związanych z naszą rozgłośnią oraz czołowych nazwisk poznańskiej sceny teatralnej. 

Opowiadanie „Zdarzenia na brygu Banbury” napisał Gombrowicz w roku 1932, a wydał rok później w zbiorze „Pamiętnik z okresu dojrzewania”. Była to jego debiutancka książka, która trafiła na rynek na koszt samego autora, a właściwie jego ojca. Tekst naszego opowiadania znajdziemy też w wydanym w 1957 roku zbiorze „Bakakaj”, który jest w istocie zmienioną i rozszerzoną wersja „Pamietnika...”.

Gombrowicz w pierwszej wersji wydania opatrzył opowiadanie podtytułem „aura umysłu F. Zantmana”, z którego później zrezygnował. Podobny los czekał przedmowę do Pamiętnika. Ją autor napisał, ale nie zdecydował się nawet opublikować. O „Zdarzeniach na Brygu Banbury” pisał w niej tak:

Zewnętrzność jest zwierciadłem, w którym przegląda się wnętrze. Zewnętrzna rzeczywistość załamuje się w każdym z nas odmiennie, im zaś władze psychiczne bardziej zdezelowane, tym większa deformacja. Jest to dramatyczna historia umysłu, opisana za pomocą zdarzeń zewnętrznych.