Złamano Pierścień Rybaka. Obrzędy i rytuały Watykanu po śmierci papieża

Pogrzeb Papieża Franciszka rozpocznie się w sobotę 26 kwietnia o godzinie 10:00. To ważna data, ponieważ od niej swój bieg zaczynają terminy, które doprowadzą do wyboru kolejnego następcy Świętego Piotra. W tej chwili znajdujemy się w okresie Sede vacante, czyli "nieobsadzonej stolicy”. Wraz ze śmiercią papieża pozostaje bowiem także "pusty tron” biskupa Rzymu.

Co w takiej sytuacji?

Cały rytuał i kolejność działań wyznaczane są oczywiście przez wielowiekową tradycję. Z niewielkimi modyfikacjami obowiązuje ona do dnia dzisiejszego, łącznie z wszechobecną łaciną. Pierwsze i najważniejsze czynności już się odbyły. Główną rolę pełni w nich kardynał kamerling, na co dzień zarządca majątku i administrator dóbr doczesnych Watykanu. Obecnie funkcję tę piastuje pochodzący z Irlandii kardynał Kevin Farrell. To on, zgodnie z rytuałami, stwierdza śmierć papieża.

Dziś nie obowiązują już zasady, które przez wieki nakazywały trzykrotnie stuknąć srebrnym młoteczkiem w czoło zmarłego papieża. Obecnie ogranicza się to do uroczystego, również trzykrotnego wywołania zmarłego po imieniu. Kamerling bada także puls papieża. Rzecz jasna, to jedynie ceremonialne potwierdzenie zgonu, który wcześniej oficjalnie stwierdzają lekarze. Kolejne czynności mają już bardziej konkretny wymiar – kardynał kamerling łamie lub przepiłowuje na dwie części pierścień sygnetowy zwany Pierścieniem Rybaka – który jest zarazem osobistą i oficjalną pieczęcią przypisaną do konkretnego papieża. Podobnie czyni z matrycami pieczęci pontyfikalnych. Bez nich żaden oficjalny dokument papieski nie może być uznany za prawdziwy i prawomocny.

Aby zapobiec innym ewentualnym nadużyciom – jak bywało w burzliwej historii sukcesji Tronu Piotrowego – kamerling zamyka i pieczętuje również papieskie apartamenty. Dopiero potem ogłasza światu śmierć papieża. Towarzyszy temu odgłos watykańskiego dzwonu zwanego „Dzwonem śmierci”. W tym momencie rozpoczyna się nie tylko Sede vacante, ale także dziewięciodniowy okres żałoby zwany Novemdiales. Wielowiekowa tradycja nakazuje wystawienie w tym czasie ciała papieża na widok publiczny, aby umożliwić wiernym oddanie mu hołdu. Tak dzieje się także obecnie – otwarta trumna z ciałem Franciszka znajduje się aktualnie w kaplicy Domu Świętej Marty w Watykanie, gdzie papież mieszkał od chwili wyboru na Stolicę Piotrową. To czas, kiedy z papieżem żegnają się jego najbliżsi współpracownicy.

Następnie ciało Franciszka zostanie w procesji przeniesione do Bazyliki św. Piotra. To tak zwana druga stacja pogrzebu. Zgodnie z wolą zmarłego w Wielki Poniedziałek papieża, jego ciało spoczywa jednak w trumnie, a nie jak przez stulecia na katafalku. Zwyczajowo jest ona zamykana w przeddzień pogrzebu. Zanim to się stanie, do trumny wkłada się Rogito, czyli swoiste pośmiertne Curriculum vitae, zawierające napisany po łacinie, opieczętowany życiorys zmarłego, z wyszczególnieniem encyklik i pism jego autorstwa. Symbolicznie kładzie się tam również srebrne i brązowe monety – dokładnie tyle, ile lat trwał pontyfikat papieża.

I chyba najbardziej symboliczny gest – twarz zmarłego zostaje przykryta białym jedwabnym welonem. Jest on symbolem światła, które ma prowadzić papieża ku wiecznemu życiu. Dopiero po tych wszystkich rytualnych procedurach i gestach odbywa się właściwa ceremonia pogrzebowa. Powinna ona mieć miejsce między czwartym a szóstym dniem od śmierci papieża.

I na koniec jeszcze jedno ważne pytanie: kto sprawuje władzę w czasie „sediswakancja” w Kościele Katolickim, czyli między śmiercią papieża a wyborem jego następcy podczas konklawe? Formalnie Kolegium Kardynałów i wspomniany kardynał kamerling. Ogranicza się ona jednak do niezbędnych czynności administracyjnych – można to porównać do utrzymywania statku na wyznaczonym kursie, w kontrolowanym dryfie.