"Sprawiedliwa" z Wielkopolski. Niesamowity życiorys Romki z Przeźmierowa

W Warszawie ogłoszono dziś kolejne trzy osoby, które zostaną uhonorowane tytułem "Sprawiedliwych" a drzewa z ich nazwiskami zostaną zasadzone w stołecznym Ogrodzie Sprawiedliwych. 6 marca obchodzony jest Dzień Pamięci o Sprawiedliwych, który został ustanowiony przez Parlament Europejski w 2012 roku.

Alfreda Noncia Markowska nazywana „romską Sendlerową” urodziła się w 1926 roku w Stanisławowie na Ukrainie. Uciekając przed II wojną światową razem z taborem przeniosła się do Polski.

 W 1941 w okolicach Białej Podlaskiej Niemcy wymordowali cały składający się z ponad 80 osób tabor, w tym jej rodziców i rodzeństwo. Alfredzie Markowskiej udało się przeżyć, gdyż w dniu masakry wędrowała po okolicznych wioskach , by zdobyć pożywienie. Została uratowana przez miejscową chłopkę, która ostrzegła ją i ukryła w szopie. Po masakrze przedostała się, wędrując lasami do Rozwadowa, ważnego ówcześnie węzła kolejowego, gdzie znajdowało się obozowisko dla Romów zmuszonych do przymusowej pracy przy kolei Alfreda Markowska została wówczas zatrudniona na kolei, uzyskując kennkartę i zaświadczenie o pracy przydatnej dla III Rzeszy, chroniące ją i męża przed łapankami.

W Rozwadowie zatrzymywały się pociągi wiozące ludzi do niemieckich obozów zagłady. Alfreda Markowska była przekonana, że sama nie przeżyje wojny, więc odważnie zajęła się ratowaniem dzieci romskich i żydowskich z transportów do obozów, z miejsc pogromów Romów i Żydów, a także z pacyfikowanych polskich wsi. Kiedy słyszała o lokalnych egzekucjach, wędrowała tam i szukała ukrytych dzieci, którym udało się przeżyć. Pozyskiwała dla nich kryjówki, uzyskiwała dla nich fałszywe dokumenty, oddawała je odnalezionym krewnym lub do rodzin zastępczych, ukrywała je w nawet w obozowisku rozwadowskim, w tym między własnymi dziećmi. Szacuje się, że dzięki jej działalności uratowano co najmniej pięćdziesięcioro dzieci.

Alfreda Markowska zmarła 30 stycznia 2021 roku. Była pierwszą osobą narodowości romskiej odznaczoną Orderem Odrodzenia Polski.

Ceremonia zasadzenia trzech nowych drzew w warszawskim Ogrodzie Sprawiedliwych odbędzie się we wrześniu. Oprócz Alfredy Marowskiej tytuł "Sprawiedliwego" przyznano brytyjskiemu dziennikarzowi Garethowi Jonesowi, który jako pierwszy w zachodniej prasie w latach 30 XX wieku opisał Wielki Głód na Ukrainie. Kolejnym wyróżnionym jest Siergiej Adamowicz Kowaliow, rosyjski obrońca praw człowieka oraz współzałożyciel Stowarzyszenia "Memoriał".

Opr. G.Ł.