Bitwa o Poznań 1945

23 lutego 1945 skapitulowała niemiecka załoga Cytadeli. Po trwających miesiąc walkach, w Poznaniu zapanował spokój. W szturmie Cytadeli wzięły udział jednostki Armii Czerwonej oraz wspomagający ją poznaniacy - Cytadelowcy. W PRL-u rocznica zdobycia Cytadeli była hucznie obchodzona, jako wyzwolenie Poznania.

Maciej Karalus, autor książki pt. „Kernwerk 1945. Historia zdobycia Cytadeli Poznańskiej”, twierdzi, że walki w Poznaniu były porównywane do tych w Stalingradzie.

W PRL-u Cytadelowcy stali się legendą. Do podjęcia walki skłoniło ich poczucie patriotyzmu, chcieli także odegrać się na Niemcach za blisko sześć lat okupacji miasta. W audycji przypominamy ich relacje.

Dr Adam Pleskaczyński, autor książki pt. „Armia Czerwona w walkach o Poznań”, przeanalizował straty Rosjan w walach o Poznań. Przedstawił najbardziej prawdopodobny przebieg walk. Zaznacza, że można jeszcze odkryć nowe dokumenty, które zmienią nasz obraz historii. W czasie prac nad książką korzystał z dokumentów umieszczonych m.in. w rosyjskich bazach internetowych. Dzięki temu poznał personalia żołnierzy poległych w Poznaniu i - co bardzo ważne - miejsca ich pochówku.

Okazuje się, że Sowieci bardzo dobrze przygotowali się do indeksowania pochówków żołnierzy. System ewidencji był bardzo dokładny. Ustalając liczbę broniących miasta Niemców, jako pierwszy z badaczy, wziął pod uwagę radzieckie dokumenty dotyczące jeńców wziętych do niewoli w Poznaniu. Dodając do tego szacunkową liczbę poległych uzyskał przypuszczalną liczebność garnizonu niemieckiego w styczniu 1945. Jego zdaniem było to od 28 do 30 tysięcy żołnierzy.

Tomasz Czabański, prezes Stowarzyszenia „Pomost” zapoznał się z licznymi wspomnieniami niemieckich żołnierzy walczących w Poznaniu. Przewija się przez nie motyw niechęci do dalszej walki i pragnienie powrotu do domu. Niektórym z obrońców miasta udało się wydostać z twierdzy i dotrzeć do swoich za Odrą. To znaczy, że kordon otaczający Poznań nie był bardzo szczelny. Pomost znajduje pochówki Niemców walczących w Poznaniu np. nad Odrą w okolicach Szczecina.

Czabański wyjaśnia, że jeszcze kilka lat temu kombatanci niemieccy przyjeżdżali na uroczystości z okazji zakończenia walk w Poznaniu. Obecnie żyje ich już niewielu. Nie przyjeżdżają ze względu na wiek i stan zdrowia. Według Czabańskiego wszyscy polegli żołnierze są sobie równi i zasługują na upamiętnienie po śmierci.

23 lutego przypada kolejna rocznica zakończenia walk o Poznań. Tego dnia na Cytadeli oficjalne obchody rocznicy, a w Bibliotece Raczyńskich odbędzie się spotkanie z Piotrem Świątkowskim, dziennikarzem Radia Merkury, autorem książki „Polakom i psom wstęp wzbroniony. Niemiecka okupacja w Kraju Warty”.

oprac. Sandra Błażejewska/szym