Jan Olszewski nie żyje. Były premier zmarł w wieku 88 lat

Zmarł były premier Jan Olszewski, działacz opozycji demokratycznej i obrońca w procesach politycznych w czasach PRL, poseł Sejmu I, III i IV kadencji, były doradca Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego do spraw politycznych.

Tak wspomina go poznański poseł PiS Bartłomiej Wróblewski:

- Był postacią legendarną, działaczem opozycji, później premierem - osobą, która mocno zaangażowała się w działanie na rzecz niepodległości Polski. To wielka strata dla Polski.

W ocenie przewodniczącego Akademickiego Klubu Obywatelskiego w Poznaniu Stanisława Mikołajczak Olszewski był mężem stanu. Kilka lat temu otrzymał od poznańskiego AKO Medal Przemysła II.

- Jego zasługi dla Polski były olbrzymie. Już od czasów, kiedy bronił działaczy Polskiego Stronnictwa Ludowego - mówi Mikołajczak. - Tam się zaczęła jego droga. Potem piękna droga adwokata  - obrońcy osób represjonowanych za dążenia niepodległościowe w latach 70-tych. Miał też olbrzymie zasługi dla Solidarności, a także wielkie zasługi jako premiera, niechcianego przez prezydenta Lecha Wałęsę. Jako premier podjął strategiczną decyzję o otwarciu drogi Polski do NATO, a także o organizowaniu Grupy Wyszehradzkiej.

W czasie II wojny światowej Jan Olszewski należał do Szarych Szeregów. Uczestnik Powstania Warszawskiego. Kawaler Orderu Orła Białego. Miał 88 lat.

Brał udział w obradach Okrągłego Stołu, jako ekspert strony solidarnościowej, w podzespole do spraw reformy prawa i sądów. Od 1990 roku należał do władz Porozumienia Centrum. Wcześniej był współpracownikiem KOR i jednym z organizatorów Polskiego Porozumienia Niepodległościowego. W grudniu 1991 roku został powołany na stanowisko premiera. Jako szef rządu opowiadał się między innymi za spowolnieniem prywatyzacji majątku państwowego i za dekomunizacją w ministerstwach obrony narodowej i spraw wewnętrznych. W czerwcu 1992 roku w związku z wykonaniem uchwały Sejmu o ujawnieniu współpracowników SB, tak zwanej "teczki Macierewicza", został odwołany. Po latach ocenił, że krótki okres trwania jego rządu był bardzo ważnym etapem w procesie wybijania się Polski na niepodległość

Rząd Jana Olszewskiego to pierwszy gabinet po 1989 roku, który podjął działania w celu włączenia Polski do NATO; przyśpieszył starania o wycofanie armii rosyjskiej z Polski; usiłował wstrzymać wyprzedaż majątku narodowego za bezcen, a przede wszystkim zamierzał przeprowadzić powszechną lustrację. Doprowadziło to do konfliktu z ugrupowaniami liberalnymi i prezydentem Lechem Wałęsą. W efekcie tak zwanej "nocy teczek" gabinet został odwołany przez Sejm w nocnym głosowaniu po północy 5 czerwca 1992, kilkanaście godzin po wykonaniu przez ministra spraw wewnętrznych Antoniego Macierewicza uchwały Sejmu o ujawnieniu tajnych współpracowników Służby Bezpieczeństwa (tzw. lista Macierewicza), na której znalazło się m.in. 3 ministrów i 8 wiceministrów rządu Jana Olszewskiego. Na przyspieszenie rozpatrywania wniosku o odwołanie rządu wpłynął prezydent Lech Wałęsa, który złożył 4 czerwca 1992 własny wniosek o odwołanie premiera.

W latach 60. Jan Olszewski był obrońcą w procesach politycznych między innymi Adama Michnika, Melchiora Wańkowicza, Jacka Kuronia i Karola Modzelewskiego. W latach 1968-1970, w związku z obroną studentów aresztowanych w czasie manifestacji marcowych w Warszawie, został zawieszony w prawie wykonywania zawodu. Po tym okresie powrócił do pracy jako adwokat. W 1980 roku włączył się w organizowanie niezależnego związku zawodowego w Warszawie. Razem z Władysławem Siła-Nowickim i Wiesławem Chrzanowskim redagował statut NSZZ "Solidarność". Do grudnia 1981 był doradcą Lecha Wałęsy.

W stanie wojennym Jan Olszewski doradzał podziemnej "Solidarności". Jako obrońca brał udział w procesach przeciwko organizatorom strajków i podziemnym wydawcom. Bronił między innymi Lecha Wałęsy, Zbigniewa Romaszewskiego, Zbigniewa Bujaka. Wystąpił również jako oskarżyciel posiłkowy w procesie zabójców księdza Jerzego Popiełuszki. Należał do sygnatariuszy oświadczenia z maja 1987 roku, zawierającego podstawowe cele opozycji. W latach 1989-1991, a następnie od 2005 roku pełnił funkcję zastępcy przewodniczącego Trybunału Stanu.

W kolejnych latach był szefem komisji weryfikacyjnej WSI. W 2011 zrezygnował z funkcji przewodniczącego Ruchu Odbudowy Polski, którą pełnił 16 lat. W 2009 został odznaczony najwyższym polskim odznaczeniem - Orderem Orła Białego.

IAR/butlewski/ługawiak