Związek Polaków w Niemczech - rocznica

Ideową podstawą działalności związku stało się Pięć Prawd Polaków spod Znaku Rodła, ogłoszonych 6 marca 1938 roku na I Kongresie Polaków w Berlinie. To pięć zdań-drogowskazów: "Jesteśmy Polakami! Wiara Ojców naszych jest wiarą naszych dzieci! Polak Polakowi bratem! Co dzień Polak Narodowi służy! Polska Matką naszą, nie wolno mówić o Matce źle!". Ogłoszone w 1938 roku Prawdy, odwołujące się do takich wartości, jak naród, wiara, braterstwo, służba i ojczyzna, dla polskiej mniejszości w Niemczech u progu II wojny światowej były wyznaniem patriotyzmu.   Za swój symbol Związek Polaków w Niemczech przyjął znak Rodła zaprojektowany przez polską artystkę Janinę Kłopocką. Rodło to graficzny znak przedstawiający w uproszczeniu bieg rzeki Wisły wraz z zaznaczonym Krakowem. Nazwa "Rodło" powstała z połączenia nazwy staropolskiego herbu rodowego „Rodnicy" ze słowem „Godło", co w sumie dało neologizm „Rodło".

Na I Kongres Polaków w Niemczech przyjechali między innymi rodacy ze Śląska Opolskiego, Kaszub, Warmii, Ziemi Malborskiej, Mazur, Westfalii i Nadrenii. W sumie około 5 tysięcy osób. I to pomimo faktu, że koszty podróży nie były zwracane, a Niemcy odwoływali pociągi, by utrudnić Polakom podróż do Berlina. Spotkanie stało się wielką manifestacją narodową Polaków w hitlerowskich Niemczech.   Po wybuchu II wojny światowej związek został zdelegalizowany, a jego majątek skonfiskowany. Część działaczy rozstrzelano, ponad tysiąc osób Niemcy deportowali do obozów koncentracyjnych. Po wojnie, w 1945 roku, związek wznowił działalność w zachodniej strefie okupacyjnej Niemiec.   Polacy w Niemczech do dziś nie mają statusu mniejszości narodowej, który został im odebrany przez nazistowskie władze III Rzeszy.

Rodło jako znak graficzny jest używane przez Związek Polaków w Niemczech od roku 1933 do dzisiaj. Powstało po przejęciu władzy w Niemczech przez Adolfa Hitlera i było polską odpowiedzią na wprowadzenie w całej Rzeszy nazistowskiej symboliki - swastyki i pozdrowienia "Heil Hitler". Rodło, zewnętrznie wyglądające jak pół zmodyfikowanej swastyki, a jednocześnie nią nie będące, pozwoliło Polakom obejść zakaz używania Orła Białego i jednocześnie odejść od nazistowskich symboli. W istocie Rodło, pozornie podobne do swastyki, wyrażało łączność Polaków z Niemiec z ojczyzną.   Polskie Radio zawarło z niemiecką rozgłośnią umowę na nagranie magnetofonowe przebiegu I Kongresu Polaków w Berlinie. Kierownictwo Związku Polaków w Niemczech uznało jednak, że nagranie takie powędruje do berlińskiej siedziby Gestapo, a nie do Polskiego Radia. Dlatego Związek zainstalował potajemnie dwa magnetofony i sam nagrał przebieg obrad. Dwaj pracownicy Związku: technik Antoni Brzozowski i redaktor Edmund Osmańczyk zmontowali półgodzinną audycję, która w Polskim Radiu została wyemitowana 12 marca 1938 roku. Rozprowadzili też w Niemczech i za granicą 500 albumów z 60-minutowym nagraniem z Kongresu. Po wybuchu wojny albumy te były poszukiwane i niszczone przez gestapo, wojnę przetrwały tylko dwa komplety.

(Informacyjna Agencja Radiowa)