Książka o niepokojącym poecie

W listopadzie 2015 roku odbyła w Kórniku i Poznaniu konferencja „Jarosława Marka Rymkiewicza dialogi z tradycją”. Pokłosiem tego wydarzenia jest książka składająca się z wystąpień konferencyjnych. Są w niej teksty m. in. prof. Andrzeja Waśki, prof. Andrzeja Nowaka, prof. Krzysztofa Koehlera czy red. Masłonia. Odbiega jednakże ta książka od takich klasycznych pozycji konferencyjnych, które są przeznaczone dla specjalistów operujących hermetycznym polonistycznym językiem. 

Zauważyłem kiedyś, że skłonność do tworzenia hermetycznych języków w obrębie humanistyki, skrywa sekciarską mentalność. Co to oznacza? Ten język w większej mierze jest znakiem nie tyle komunikacji ważnych treści, co odróżnienia się od tych, którzy tego języka nie rozumieją. Język ten ma sprawiać kłopot i wywołać sytuację, z jaką mamy do czynienia, gdy rozmawiamy z matematykiem lub fizykiem kwantowym. Nic nie rozumiemy, takim operują oni językiem i jest to zrozumiałe, bo mówią o przyrodzie, która wymaga specyficznej wiedzy. I zrozumiałe jest istnienie „sekty” fizyków kwantowych, którzy tylko nawzajem siebie rozumieją. Ale gdy taka sytuacja dotyczy nauk humanistycznych czyli nauk o człowieku, i nie chodzi tu o biologię, czy nawet psychologię, a my tego nie rozumiemy, to znaczy, że coś jest nie tak. 

Czytam i rozumiem Szekspira, a książki napisanej przez szekspirologów już nie. Mało tego, książka krytyczna poświęcona Tomaszowi Mannowi na przykład, zniechęci mnie do sięgnięcia do Tomasza Manna. Takie to są paradoksy współczesnej humanistyki. Na szczęście nie dotyczy to wszystkich książek powstałych w kręgu Uniwersytetów. Taką jest „Jarosława Marka Rymkiewicza dialogi z tradycją”, pod redakcją dwójki polonistów Lidii Banowskiej i Wiesława Ratajczaka. 

Książka ta nie zniechęci do Rymkiewicza, a wręcz przeciwnie. Można też zaryzykować tezę, że osobowość i dzieło Rymkiewicza, poety i pisarza mistrzowsko władającego polszczyzną uniemożliwia „badanie go” sekciarskim językiem. Sam Rymkiewicz i jego niemały wpływ na meta-politykę, a poprzez nią na politykę, wart jest wielkiego zainteresowania jako osoba wielowymiarowa. Fascynująca jest jego twórcza ewolucja od klasycyzmu do romantyzmu, jego twórcze i bardzo osobiste nawiązanie i ponowna aktualizacja tradycji romantycznej, która uformowała Polaków. Sesja w 2015 roku poświęcona Rymkiewiczowi zbiegła się z jubileuszem osiemdziesiątych urodzin tego niepokojącego i wzbudzającego skrajne emocje poety. Jest poetą, który swą twórczość silnie związał z meta-polityką, idąc tropem wielkich polskich romantyków Mickiewicza i Słowackiego. Uczy młodych poetów, że pisanie poezji politycznej to wyższy rodzaj wtajemniczenia poetyckiego. Wiele lat Rymkiewicz poświęcił na badanie polskiego dziedzictwa romantycznego. Dlaczego jest niepokojący? Zajmuje się Polską i Polakami. Wie o nich to, czego oni sami o sobie wiedzieć nie chcą. Poeta romantyczny, ale nie klerykalny. Agnostyk, a może wręcz ateista, ale wierzący w Polskę. 

Jak napisał Wiesław Ratajczak – lektura książek Rymkiewicza to rodzaj duchowego ćwiczenia (…) Rymkiewicz niepokoi, wytrąca z równowagi, zmusza do przemyślenia własnego stanowiska wobec idei w sugestywny sposób przez niego podsuwanych, ale przecież nie narzucanych. Swych relacji z czytelnikiem nie mógł ułożyć inaczej, bo skoro jego twórczość jest ciągłym studiowaniem polskiej wolności, to sam chce mieć wolnych czytelników”.   

„Jarosława Marka Rymkiewicza dialogi z tradycją”, to świetne wprowadzenie do twórczości tego, obecnie największego z polskich żyjących poetów i wybitnego myśliciela politycznego. 

Autor: Maciej Mazurek                        

Źródło: „Jarosława Marka Rymkiewicza dialogi z tradycją”, tom pod redakcją Lidii Banowkiej i Wiesława Ratajczaka, Wydawnictwo ZYSK I S-SKA, Poznań 2016