Piast surwiwal - Człowiek i las 1000 lat temu

W badaniach nad lasem średniowiecznym należy brać pod uwagę, oprócz tradycyjnych źródeł pisanych, źródła wykopaliskowe i środowisko geograficzne. Dzięki interdyscyplinarnym projektom badawczym nasza wiedza o lasach sprzed 1000 lat ciągle się poszerza, ale nadal nie znamy odpowiedzi na wiele pytań. Nie ma na przykład zgodności co do oszacowania poziomu zalesienia ówczesnej Polski.

Wystawa „Piast surwiwal. Człowiek i las 1000 lat temu” to opowieść o słowiańskiej puszczy oparta o fragmenty ze źródeł pisanych z tego okresu, wybrane obiekty archeologiczne, jak i najnowszą wiedzę przyrodniczą. Otwiera ją oś czasu prezentująca dziejów lasów na naszych terenach od czasów prehistorycznych do współczesności. Daje ona wyobrażenie, jaką częścią tej przyrodniczej historii jest wczesne średniowiecze i jaką rolę w niej odegrał ówczesny człowiek.

Przestrzeń wystawy podzielono na trzy części: tajemnicza puszcza, las gospodarczy i w pełni uzależnione od nich – grodzisko. Podział ten odpowiada ówczesnym relacjom człowieka ze środowiskiem leśnym, które stopniowo sobie podporządkowywał.

W pierwszej części wystawy zwiedzający przeniesie się w sam środek wczesnośredniowiecznej puszczy. Choć wciąż o jej zasięgu na dawnych terenach Polski niewiele można powiedzieć, to nowoczesne metody badań odkrywają krok po kroku świat ówczesnej fauny i flory. Na wystawie zostaną zaprezentowane rośliny, drzewa i zwierzęta, którymi najprawdopodobniej otaczali się nasi przodkowie sprzed 1000 lat.

Druga część wystawy opowiada o różnych sposobach eksploatacji lasu. W tym miejscu poruszane będą zagadnienia związane m.in. ze zbieractwem, łowiectwem, bartnictwem czy wypasem świń. Należy pamiętać, że las dla człowieka był źródłem wszelkich dobrodziejstw, granicą dającą schronienie, ale też stwarzał niebezpieczeństwo i zagrożenie.

Ostatnią, trzecią część wystawy, zdominuje charakterystyczna dla kultury wieków średnich – kultura drewna, które do naszych czasów zachowało się jedynie fragmentarycznie. Pozwala ono jednak na wysnucie wielu wniosków na temat sposobów wykorzystania jego właściwości, technik obróbki czy finalnych produktów: od budownictwa, poprzez infrastrukturę techniczną aż po sprzęty domowe i gospodarskie.

Atrakcją wystawy jest ścieżka sensoryczna, która da możliwość doświadczenia lasu i jego pożytków za pomocą różnych zmysłów: dotyku, zapachu i dźwięku. Walorem edukacyjnym są również specjalne skrzynie, dzięki którym można prześledzić krok po kroku przebieg różnych metod naukowych badających przestrzeń leśną. Uzupełniają je wywiady z naukowcami wykorzystującymi nowoczesne technologie przy badaniu lasu. Opowiedzą oni o swoich największych sukcesach i tajemnicach, które nadal czekają na odkrycie. Wystawę zamyka zaproszenie zwiedzających do wykonania konkretnych czynności, dzięki którym mogą przyczynić się do ochrony środowiska leśnego.

Autorzy wystawy:
Michał Ostrowski, Mohort
Magda Robaszkiewicz, Tomasz Janiak, Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie
Maciej i Natalia Jędrzejczak, Kasztelania Ostrowska

Współpraca:
Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych, Oddział w Poznaniu
Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych UAM
Patronat honorowy nad wystawą objął Dyrektor Generalny Lasów Państwowych

Na wystawie prezentowane są obiekty wypożyczone z następujących instytucji muzealnych:
Muzeum Przyrodniczo-Łowieckie w Uzarzewie, oddział Muzeum Narodowe Rolnictwa w Szreniawie
Muzeum Okręgowe w Lesznie
Muzeum Miejskie Wrocławia
Instytut Archeologii i Etnologii PAN we Wrocławiu
Muzeum Okręgowe w Bydgoszczy
Muzeum Okręgowe w Toruniu
Muzeum Okręgowe w Inowrocławiu
Muzeum w Gliwicach
Muzeum Archeologiczne w Krakowie
Muzeum Regionalnego w Tomaszowie Lubelskim
Muzeum Historyczne w Sanoku
Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy
Gród Piastowski, oddział Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy
Rezerwat Archeologiczny Gród w Grzybowie, oddział Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy

Wystawa otwarta będzie od 16 października 2022 do 18 czerwca 2023.