Zobaczcie schron Greisera [DNI TWIERDZY POZNAŃ]

O schronie Artura Greisera w sobotę i niedzielę będzie opowiadał Szymon Mazur.

Po co się fortyfikować, skoro twierdza zawsze będzie zdobyta? To kwestia czasu.

Szymon Mazur: Twierdza ma się bronić jak najdłużej i czekać na odsiecz. Są twierdze, które nigdy nie padły. W 1410 roku, po wygranej bitwie pod Grunwaldem, wojska króla Władysława Jagiełły podeszły pod Malbork i zamku nie zdobyły, chociaż załoga tej twierdzy była niewielka. Twierdza zatrzymuje pochód frontu. Część wojska zostaje zaangażowana w zdobycie twierdzy, przez co osłabia się główne natarcie.

O co ludzie pytają, gdy schodzisz z nimi do schronu Artura Greisera?

Pytają, kim był ten człowiek, a był namiestnikiem Hitlera w Kraju Warty. Był Gauleiterem. Greiser nadal budzi w Wielkopolsce duże emocje. Wiele wątków z jego życia nie zostało wyjaśnionych. Urodził się w Środzie Wielkopolskiej. Uczył się w szkole razem w Polakami. Mówił po Polsku. Był prezydentem senatu Wolnego Miasta Gdańsk. Za nim zamieszkał w rezydencji nad jeziorem Góreckim w Jeziorkach, zajmował willę, w której dziś mieści się Radio Poznań. Był postacią ponurą i złowrogą.

Podobno polscy koledzy w szkole mu dokuczali. Dlatego mścił się na Polakach.

Greiser nie zgodził się na masowe podpisywanie volkslisty i wcielanie wielkopolan do Wermachtu. Uważał, że Polacy nadają się tylko do pracy. Chciał oczyszczenia Kraju Warty z Polaków. Stąd wysiedlenia całych rodzin na Wschód. W Poznaniu Polacy mogli się modlić tylko w dwóch kościołach. W szkole uczyli się liczyć i rozumieć proste komendy. Byli tanią siłą roboczą. Pamiętajmy, że Wielkopolska została włączona do III Rzeszy. Czekała ją całkowita germanizacja. Plan okazał się dla Niemców zbyt ambitny. Sprowadzani z krajów bałtyckich Niemcy, Baltendeutsche, nie potrafili obsługiwać maszyn rolniczych. Bogaci Niemcy z Rzeszy nie chcieli przyjeżdżać na wschodnie kresy swojego państwa.

W czasie procesu tłumaczył się dwoistością duszy niemieckiej.

Wielu Niemców tłumaczyło się wykonywaniem rozkazu i tym, że o niczym nie wiedzieli. Gaulaiter musiał o wszystkim wiedzieć.

Wiemy, że Greiser chciał zabić wszystkich chorych na gruźlice w Kraju Warty. Berlin uznał ten pomysł za zbyt radykalny. Ale to Greiser utworzył pierwszy obóz śmierci dla Żydów. Kulmhof. Chełmno nad Nerem.

Wiedział o eksterminacji Żydów. Kara dla takiego zbrodniarza mogła być po wojnie tylko jedna. Został powieszony na stokach Cytadeli. Była to ostatnia publiczna egzekucja. Wzbudziła dużo emocji. A jeśli wspominasz o Kulmhofie, to odsyłam państwa do sprawy Henryka Mani, który został skazany za pomoc Niemcom. Piszesz o tym w swojej książce o okupacji Wielkopolski.

Co zobaczymy w schronie Greisera w Radiu Poznań?

Jest to maleńkie pomieszczenie przygotowane dla jego rodziny. Greiser przestraszył się nalotu alianckiego w maju 1941 roku. Nad Poznań nadleciał brytyjski bombowiec „Halifax”. Bomba o dużym tonażu spadła w kamienicę przy ulicy Śniadeckich. Zginęło siedemnastu Niemców i trzech Polaków. Z okien kamienic na Łazarzu wypadły szyby. Greiser rozkazał wybudować pod willą schron wzmocniony filarami. W przypadku zawalenia budynku, rodzina namiestnika Hitlera w Kraju Warty mogła otworzyć pancerne drzwi, wykopać przejście i wydostać się spod gruzów. To jedyny rodzinny schron w Poznaniu. W parku Wilsona mamy trzy duże schrony przeciwlotnicze dla ludności. Mogło się w nich schronić w sumie 600 osób. W sobotę i niedzielę można więc zacząć od zwiedzania Radia Poznań, a później przejść do Parku Wilsona.

Zapraszamy do Radia Poznań, przy ulicy Berwińskiego 5. Sobota i niedziela od godziny 9.00 do 17.00.