„Słownik rodzinny” Natalii Ginzburg

Dziś polecić chcę Państwu coś z klasyki literatury, jednak nie polskiej tym razem, a włoskiej. W polskim wydaniu ukazała się jakiś czas temu książka „Słownik rodzinny” Natalii Ginzburg, uważana za jedno z najważniejszych literackich dzieł XX wieku we Włoszech. Swoją premierę książka miała w 1963 roku, a do końca wieku dwudziestego w Italii wydano aż pięćdziesiąt cztery jej edycje. Uhonorowano ją prestiżową nagroda Premio Strega i od lat zachowuje status lektury szkolnej.

W „Słowniku rodzinnym” autorka odtwarza losy swojej rodziny na przestrzeni lat. Deklaruje, że wszystko co zapisała, wydarzyło się naprawdę i z pełną wiernością oddała każdego z bohaterów. Do ich grona należą członkowie jej rodziny o pochodzeniu żywodowskim, a wśród nich: wybuchowy ojciec, dość ekscentryczna matka, żyjąca w jego cieniu oraz siostry i bracia o zróżnicowanych charakterach. Atmosfera domu przedstawiona została z pewną dozą ciepłej ironii, jednak jako daleka od rodzinnej sielanki. Wspólne życie Levich upływa pod znakiem wzajemnego niezrozumienia, fanaberii despotycznego ojca i narastającej w dzieciach złości i frustracji. Na kartach wspomnień pojawiają się także liczni przyjaciele rodziny, a wśród nich również ważne nazwiska dla polityki, nauki i sztuki Włoch tego okresu. Wśród bohaterów nie możemy jednak właściwie wymienić samej autorki, która świadomie swoją postać z tej opowieści wymazuje. We wstępie uprzedza, że nie kierowała nią kronikarska skrupulatność i część faktów pominęła, szczególnie tych, dotyczących niej samej. Postać autorki usuwa się więc w cień. Na pierwszym planie obserwujemy dzieje rodziny na tle burzliwych wydarzeń w Europie XX wieku: od momentu, gdy faszyzm w rósł w siłę, przez wybuch II wojny światowej, po upadek Mussoliniego. 

Do tytułowego „Słownika rodzinnego” należą powiedzenia, wierszyki i zdania powtarzane po wielokroć w domu rodzinnym. To one stanowią niewidzialne spoiwo nawet po wielu latach łączące krewnych, związanych skomplikowanymi relacjami. Dodam, że książka to językowy majstersztyk, co z wprawą oddała tłumaczka Anna Wasilewska. Warto nie ominąć również jej posłowia, które zwraca uwagę na językowe „smaczki”.

„Słownik rodzinny” Natalii Ginzburg ukazał się nakładem wydawnictwa Filtry.