Fakty i mity na temat wariantu omikron - rozmowa z dr. Pawłem Zmorą

Naukowiec podkreśla, że dane o łagodnym przebiegu zakażenia nową odmianą koronawirusa, omikronem, pochodzą ze znacznie bardziej wyszczepionych społeczeństw.

"Nie powinniśmy też liczyć na naturalną odporność po przechorowaniu" - mówi dr Paweł Zmora.

Łagodny przebieg covid19 powoduje znacznie niższy poziom przeciwciał, które produkujemy po przechorowaniu. Zatem jeżeli łagodnie przejdziemy zakażenie sars-cov2, albo bezobjawowo, to niestety nie będziemy tak skutecznie chronieni, jak po zaszczepieniu. Poziom przeciwciał jest od 10 do 100 razy większy niż po przechorowaniu, a zwłaszcza po takim łagodnym przechorowaniu

- mówi dr Paweł Zmora.

Dr Zmora podkreśla, że biologia koronawirusów jest taka, że z czasem tracimy odporność po kontakcie z wirusem, dlatego co roku przechodzimy przeziębienie.

Całość rozmowy o omikronie poniżej:

Bartosz Garczyński: Będziemy rozmawiać o omikronie. 57 659 oficjalnych przypadków. Powiem szczerze, że to spektakularny wzrost, a to nie są wszystkie zachorowania, bo nie wszystkie w tych statystykach wyłapujemy, prawda?

dr Paweł Zmora: Niestety tak. Obawiam się, że jest to wierzchołek góry lodowej. Musimy pamiętać o tym, że część zakażeń spowodowanych sars-cov2 może przebiegać bezobjawowo, zatem takie zakażenia na pewno nie będą wliczane w statystyki Ministerstwa Zdrowia. Z drugiej strony, niestety, ale nasze społeczeństwo niechętnie się testuje, bo związane jest to z izolacją domową i kwarantanną. Zatem część osób, która ma objawy grypopodobne, nie będzie się testowała i nie będzie wliczana do tych statystyk, a zatem te liczby mogą być zdecydowanie wyższe.

Wspomniał Pan o bezobjawowym przejściu zakażeniem sars-cov2. A ten nowy wariant, bo o niego chciałem zapytać. Między ludźmi, w różnych wypowiedziach, pojawia się wiele faktów, ale też pewnie mitów na ten temat. Nowy wariant, omikron, przybył do nas z południowej Afryki. On też może być bezobjawowy?

Może być. Ale od razu będę poprawiał. Mit pierwszy – nie do końca wiadomo, czy przybył do nas z Afryki. Nie wiemy skąd przybył. Został po raz pierwszy zidentyfikowany w RPA, ale nie koniecznie tam powstał. Mógł niezależnie powstać w innych regionach świata i rozprzestrzenić się w innych regionach, dlatego że każde zakażenie może wiązać się powstaniem nowych wariantów, również wariantu omikron, który także może mieć przebieg bezobjawowy. W większości przypadków z danych, które mamy chociażby z krajów zachodniej Europy, przebieg zakażenia wariantem omikron jest zdecydowanie łagodniejszy, niż poprzednich wariantów. Przy czym, od razu musimy pamiętać o jednej, najważniejszej rzeczy – mówimy o tym przebiegu w przypadku osób zaszczepionych. Niestety w przypadku osób niezaszczepionych wariant omikron również może powodować ciężki przebieg, zapalenie płuc oraz niestety również odnotowywane są przypadki zgonów spowodowanych wariantem omikron.

Jakie są charakterystyczne objawy? Jak powinniśmy i na co zareagować? Czujemy się źle… Każdy organizm jest inny i rozumiem, że u każdego pewnie różne, ale jest chyba jakiś zestaw, który powinien nas zaniepokoić.

To jest kolejny mit. Musimy pamiętać o tym, że covid19 nie ma specyficznych objawów. Są to objawy grypopodobne, które są charakterystyczne zarówno dla covid19, grypy, jak i zwykłego przeziębienia, zakażenia koronawirusami, wirusem grypy, adenowirusami i tak dalej… Nie ma specyficznych objawów, które mogłyby wskazywać, że jesteśmy zakażeni sars-cov2. Co więcej, nie ma specyficznych objawów, które mogłyby mówić, że to zakażenie jest spowodowane wariantem omikron. Jeżeli mamy jakiekolwiek objawy grypopodobne, czyli złe samopoczucie, podwyższoną temperaturę ciała, bóle mięśniowo-stawowe, katar, kaszel, ból gardła, to powinniśmy przede wszystkim zadbać o siebie, zostać w domu, a następnie skonsultować się z lekarzem, udać się na test identyfikujący patogen, który wywołuje takie objawy. W momencie, w którym test na sars-cov2 okaże się pozytywny, to powinniśmy zostać w domu, konsultować się z lekarzem w momencie pogorszenia stanu zdrowia, nie czekać na te najgorsze momenty, gdy już trzeba wzywać karetkę, gdy potrzebna jest tlenoterapia.

To wszystko w pewien sposób już wiemy, bo pandemia jest z nami już od dwóch lat. Chciałbym się skupić na tym nowym wariancie i na różnicach, jeżeli jakieś występują, pomiędzy omikronem, a poprzednimi wariantami. Czy działają na niego szczepionki? Pan wspominał, że przebieg jest łagodniejszy, jeżeli osoba jest zaszczepiona, więc zakładam, że działają, ale pojawiały się też opinie, że dotychczasowe szczepienia są nieskuteczne, bądź mniej skuteczne na wariant omikron.

Musimy rozróżnić pewne fakty specyficzne dla wirusologów, dla osób zajmujących się przeciwciałami neutralizującymi i na informacje powszechne dla ogółu. Z informacji wirusologicznych, to wariant omikron ma około 30 mutacji w obrębie białka kolca, a to powoduje, że właściwości neutralizacyjne przeciwciał, które produkujemy, chociażby po zaszczepieniu są czterdziestokrotnie mniejsze. Informacja, która powinna dotrzeć do ogółu społeczeństwa, jest zgoła inna. Szczepionki cały czas chronią przed ciężkim przebiegiem covid19 i przed hospitalizacją, związaną z covid19. Te przeciwciała, które mają mniejszą specyficzność, to są pojedyncze przeciwciała, a nasz organizm po zaszczepieniu produkuje szereg przeciwciał. Nie wszystkie będą skuteczne, ale te, które będą skuteczne, będą nas chroniły przed ciężkim przebiegiem i hospitalizacją. Co więcej, i to już wykazano, żeby zwiększyć tę ochronę, powinniśmy się doszczepić i przyjąć dawkę przypominającą, dlatego że w przypadku wariantu omikron, to nie sama jakość, czyli nie te specyficzne przeciwciała, które bardzo konkretnie przyczepiają się do danego fragmentu wirusa, a ich ilość decyduje o tym, jak będziemy przechodzili zakażenie sars-cov2. Zatem doszczepmy się tak, abyśmy mieli jak najwyższy poziom przeciwciał, dlatego, że im wyższy poziom przeciwciał, tym większa gwarancja, że będziemy przechodzili to zakażenie bardzo łagodnie.

A jak się chronić przed samym zakażeniem? Wiadomo, dystans, dezynfekcja, maseczka. Czy są jakieś inne sposoby, być może jakieś nowe w przypadku tego wariantu, które by pozwoliły nam się lepiej zabezpieczyć przed tym wariantem, który okazuje się, że jest bardzo zaraźliwy.

Tak. Okazuje się, że jest bardziej zaraźliwy niż wcześniejsze warianty. My już wiemy, dlaczego ten wariant jest zdecydowanie bardziej zaraźliwy. Dlatego, że namnaża się w wyższych partiach układu oddechowego, zatem ma krótszą drogę z miejsca zakażenia do kolejnej osoby, którą zakaża. To powoduje niestety, że wariant zdecydowanie szybciej się rozprzestrzenia. Żeby temu zapobiec, powinniśmy stosować się do tych zasad, które znamy już od dwóch lat. Już nie tylko jeden ośrodek akademicki, ale właściwie kilkadziesiąt, niezależnych od siebie, wskazują jednoznacznie, że maseczki, dystans społeczny i dezynfekcja dłoni zmniejsza ryzyko zakażenia sars-cov2. Jeżeli chcemy się chronić, to powinniśmy się do nich stosować.

Czy ten wirus utrzymuje się jakoś dłużej na powierzchniach?

Nie mam takich danych, żeby powiedzieć jednoznacznie, że wariant omikron będzie mógł dłużej lub też krócej utrzymywać się na powierzchni. Sama struktura się nie zmienia, zatem nie przewidywałbym, żeby wariant omikron mógł się dłużej utrzymywać na jakichś powierzchniach, których dotykamy. Jeżeli się tym martwimy, to powinniśmy pamiętać, że każdy płyn, którego używamy do dezynfekcji dłoni, skutecznie zneutralizuje wirusa.

Pojawiły się też takie opinie, że skoro łatwiej się zarazić, to jest on stosunkowo niegroźny, a nawet słyszałem, że to jest takie cięższe przeziębienie. Co by Pan na to odpowiedział?

Te opinie wynikają z danych, które docierają do nas z Europy Zachodniej. Zgodzę się, że wariant omikron ma łagodniejszy przebieg, ale tylko u osób zaszczepionych. Te dane, które docierają do nas z Niemiec, Francji, Hiszpanii czy Wielkiej Brytanii świadczą rzeczywiście o tym łagodnym przebiegu, dlatego że większość tego społeczeństwa jest zaszczepiona przeciwko covid19. Niestety w Polsce mamy zdecydowanie niższy odsetek osób zaszczepionych i ten przebieg niestety, ale może być cięższy. Co warto odnotować, nawet w krajach Europy Zachodniej odnotowywane są ciężkie przebiegi zakażeniem wariantem omikron u osób niezaszczepionych. Niestety odnotowywane są też zgony, dlatego nie powinniśmy go bagatelizować. To jest cały czas ten sam sars-cov2, który powoduje covid19, który może powodować zapalenie płuc, a nawet doprowadzić do śmierci.

Czy można to uznać za taką naturalną formę zaszczepienia społeczeństwa? Pojawiają się takie opinie, że jego zaraźliwość i stosunkowo łagodniejszy przebieg, chociaż podkreślamy, żeby nie bagatelizować tej infekcji, może powodować krok do zdobycia lepszej odporności społeczeństwa.

To jest niestety kolejny mit i będę się odnosił do badań, które my prowadzimy. Łagodny przebieg covid19 powoduje znacznie niższy poziom przeciwciał, które produkujemy po przechorowaniu. Zatem jeżeli łagodnie przejdziemy zakażenie sars-cov2, albo bezobjawowo, to niestety nie będziemy tak skutecznie chronieni, jak po zaszczepieniu. Poziom przeciwciał jest od 10 do 100 razy większy niż po przechorowaniu, a zwłaszcza po takim łagodnym przechorowaniu. Zatem nie liczmy na tę naturalną odporność, którą ewentualnie możemy uzyskać po przechorowaniu covid19. Patrząc na biologię koronawirusów, to tracimy tę odporność, dlatego mamy co roku przeziębienia spowodowane tymi zwykłymi, przeziębieniowymi koronawirusami. Zdecydowanie powinniśmy skupić się na szczepionkach. To one dają największą gwarancję tego, że nie będziemy ciężko chorować na chorobę spowodowaną sars-cov2.