112 lat temu urodziła się Janina Lewandowska

Tego samego dnia przypada 80. rocznica jej śmierci. Została zmordowana przez NKWD 22 kwietnia 1940 roku w Katyniu, jako jedyna kobieta pośród polskich oficerów. Zginęła od strzału w tył głowy, w dniu swoich 32. urodzin.

Po agresji Niemiec na Polskę, w pierwszych dniach września 1939 roku, Janina Lewandowska wraz z kolegami z Aeroklubu Poznańskiego wyruszyła z Poznania, aby dołączyć do oddziałów ewakuowanego na wschód 3. Pułku Lotniczego. 22 września 1939 roku koło Husiatyna (obecnie na Ukrainie) część grupy wpadła w ręce Armii Czerwonej i dostała się do niewoli.

20 kwietnia, wraz z grupą innych jeńców, została wywieziona z obozu. Transport dotarł do lasu między miejscowościami Gniezdowo i Katyń. Tam 22 kwietnia została zamordowana strzałem w tył głowy. Jej ciało zostało zasypane w jednej ze zbiorowych mogił, w których od 3 kwietnia do 12 maja spoczęło około 4400 więźniów obozu w Kozielsku. Łącznie wiosną 1940 roku NKWD wymordowało 21 768 obywateli polskich, głównie oficerów wojska, policji i innych służb państwowych.

Szczątki Janiny Lewandowskiej, córki dowódcy Powstania Wielkopolskiego zostały ekshumowane w 1943 roku przez Niemców, którzy odkryli groby katyńskie. Informację o odnalezieniu kobiety pośród pomordowanych polskich oficerów Niemcy zataili. Czaszka Janiny Lewandowskiej, wraz ze szczątkami innych ofiar zbrodni katyńskiej, została zabrana do badań przez niemieckiego antropologa Gerharda Butza.

Po wojnie, w podziemiach Instytutu Medycyny Sądowej we Wrocławiu, odnaleziono 7 czaszek ze śladami zabójstwa strzałem w tył głowy, pociskami kalibru używanego przez NKWD. Naukowcy nie ujawnili jednak tego znaleziska w obawie przed reakcją komunistycznych władz, które - zgodnie z propagandą sowiecką - obarczały Niemców odpowiedzialnością za zbrodnię.

Dopiero w 1997 roku rozpoczęto badania, które pozwoliły na jednoznaczną identyfikację szczątków poznańskiej lotniczki. W 2005 roku czaszka Janiny Lewandowskiej została uroczyście pochowana w rodzinnym grobie w Lusowie pod Poznaniem, gdzie przed wojną znajdowała się posiadłość Dowbor-Muśnickich.