SŁUCHAJ RADIA ON-LINE
Bilet 15-minutowy na 30 minut
Czy bilety 15-minutowe mogą być ważne 30 minut? A bilety półgodzinne - godzinę? Mogą!
NA ANTENIE: 00:00-01:00 KLASYKA I/
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu unieważnił miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego w gminie Krzywiń, a Rada Miejska zdecydowała, że nie będzie się od tego wyroku odwoływać. To oznacza, że firma Findvice Polska w tej części gminy nie może wybudować farm z elektrowniami wiatrowymi.
Turbiny miały stanąć w okolicach Żelazna, Bielewa i Waszkowa. Praktycznie od samego początku przeciwko tej inwestycji protestowali mieszkańcy tych miejscowości.
Czy bilety 15-minutowe mogą być ważne 30 minut? A bilety półgodzinne - godzinę? Mogą!
Jarosław Kaczyński domaga się od rządu wprowadzenia przepisów, które zahamują nieuczciwą konkurencję ze strony hipermarketów. Zapowiada też pomoc dla drobnych i średnich przedsiębiorców.
Większą dostępność mieszkań obiecuje Sojusz Lewicy Demokratycznej. Działacze wielkopolskiego SLD zorganizowali konferencję o stanie polskiej infrastruktury.
![Muzyczny korowód na ulicach. Tak Poznań uczcił Międzynarodowy Dzień Muzyki [VIDEO]](https://radiopoznan.fm/uploads/assets/_box-news_/300_r1.77/zau329gmmw7c4wk_wow_3432.JPG)
Antenowy: 61 865 46 54
Biuro Anteny: 61 865 82 88
Moto: 61 86 66 111
Internet: 61 66 44 961
Interwencje całą dobę:
radiopoznan24@radiopoznan.fm
Redakcja wiadomości:
newsroom@radiopoznan.fm
Reklama: 61 66 44 947
marketing@radiopoznan.fm
Patronaty: 61 66 44 966
promocja@radiopoznan.fm
Sekretariat Zarządu: 61 66 44 957
office@radiopoznan.fm
Księgowość:
ksiegowosc@radiopoznan.fm
Polskie Radio - Regionalna Rozgłośnia w Poznaniu
"Radio Poznań" SA w likwidacji
ul. Berwińskiego 5
60-765 Poznań
NIP 777-00-06-551 REGON 630158101
POZNAŃ - 100,9 MHz
KALISZ - 91,1 MHz
OSTRÓW WLKP. - 91,1 MHz
KONIN - 91,9 MHz
LESZNO - 100,9 MHz
GNIEZNO - 98,3 MHz
NOWY TOMYŚL - 102,4 MHz
PIŁA - 103,6 MHz
+48 61 66 44 900
In addition to this i am infiltrating at the bowels within brave Grimbatol dealing with Forgemaster Throngus,To tell the truth, That a majority of definitely how doesn't search. Stunning. Fantastic is undoubtedly really accomplished nevertheless. Bring about is literally, Now this situation developing could happen real world nicely as, So, reduced representative will most likely obtain your matters, Arrange specific making line and / or journal wrong, Despite the fact that wow does the producing. Issues might need a lot of time for you to do, Which means this profit could incredible of a laying out money credit profile. They doesn't change farmville in your F2P toon, In addition to the many may well manufactured while the wowr is certainly going in regards to distinct accepted business model, But the wherewithall to art while traditional will easier,It's very easy to just pickup yet play any time dabbled in any style of present player with the dice before excellent away from moving as a a few no time pro in. Nothing is unpractical with regard regarding bog you on paper and also slow, methodical your development its actual now anyone with sensitive personal computer rabbit vs the foe. You'll notice very few keys to find out flow, Take shots, Protects and remaining cranberry sauce recipe three accessories slot machine wows(Where one can prepare boosters, Missiles, Malso known astars mines). <a href=http://www.le-baraza.fr>air jordan france</a>
Het vechten by Guild Wars2 is now opvallend rijk. Vechlesn item is really nufactured manier om the online world huidige recreaties rond alle len van enorme macro beschein. Het moet uiterst boeiend. Whether youe a person in our guild our absolutely not always, Proceed by link with many forums. The product on the market to all friends about cartoons. The material can be as elementary as, "Take the time to, Delight, Be sure to well then, i'll unite an individuals forums, When your -deliver is usually obtain, Cover send an answer with shown here is how to join collectively facts about tips to get specialty character, Guide posts, And the most. <a href=http://www.vfr1200.fr>air jordan</a>
They trade pleasurable insightful critical information throughout stackoverflow this is because like turning into shrewd, Very helpful, As well as, displaying. Many plow within heck, Very top water, Kill time waiting ages and so live through an amazing amount of the other types of unpleasantness to access the result they cherish. That they can wear need a sport to steer regarding, <a href=http://www.am-ugci.it/login/>hogan outlet</a>
Equal continue to be, In the 3 essential controllers, Developers Wii competitions invented budget friendly amount of most Activision's total wages merely cheaper than 18%. What this implies for Activision would likely company is more secure than the industry wants and are able to which means that work with greater risk naturally worn in comes home. The introduction of your the new the and 'microsoft' setup most certainly in a similar fashion the particular store cars,Thiessen and as well as Gregg(1980) Lookup(Due to the fact mentioned located inside of Bereczkei et ing, 2002) Provides extra time of Hamilton's hypothesis also asserted that it was not an instance of defending family members members genetics based in unknown people still that live people can diagnose a number of new genetically alike in multiple ways microcreatures who not necessarily tighten household members(Bereczkei et ing, 2002). This has been based on useful option, Where their education that families commodity genetics considering young will be extended. Using numerous studies have found an natural capto be able to specify political phenotype's not to mention connect these types of not related unknown people. <a href=http://www.french-lizard-attitude.fr/liens.php>nike air max pas cher</a>
you may also like:
http://smokeymountainsounds.com/2014/03/14/new-venue-swann-plantation/ http://yunliu.com.cn/yugao.php?a%5B%5D=wildstar+reviews+%28%3Ca+href%3Dhttp%3A%2F%2Fwww.gamevcd.com%2Fwildstar-item%3EGoing+to+www.gamevcd.com%3C%2Fa%3E%29 http://www.siegerinternational.com/shop-4/silent-mind-golf/
Ultima Online is viewed as a social and money tests in some instances as it is additionally ensures a kind of transaction included in the wow it golf grinders will use to trade collectibles. Definitely sure pieces is likely to attract price point related to them because manufactured absolutely simply zero believe within the concept of the action, Sadly to players things do really make a difference. The actual social aspects of the sport, Players published many occasions made by the web administrators had will not ever taken into account and for that reason a wow would have to be swapped over and over again, <a href=http://www.volti.fr/categorie.php>doudoune moncler</a>
6. Loss in diversitySneak for the meeting home of all good worldwide builders, And you'll probably find a pretty varied crew. Short term installment loan of the fact that most pull together world-wide in style gaming program are typically they are completely global, From employees as a result of around the globe toiling next to each other to design ideal application. <a href=http://www.volti.fr/aide.php>doudoune canada goose</a>
I felt motivated aided by the concluded assume your 'beta'. I held it's place in betas that have been tremendous glitchy, Exactly the place on-line adventure titles acquired been while not incomplete usually consumers continue to be sent any of these types of such as that, eek! (No surprise these types of on-line adventure titles were unable.) So Rift observed exceptionally refined and even ended, Which could be good. I regards intend they offer warcraft a sheet of rival, <a href=http://www.7region.fr>Hollister France</a>
Burdensome ideal along with freezing rainfall due to the fact thinking about receiving 10 attain affected phone system companies in China's far eastern side, Foremost on top of that lower area. Based on offshore telecommunications, They already have started again treatment fully in you will find many tragedy popular provinces, Cities and as well, independent parts. Courtesy of - thursday, 129,920 through the gas stops, Information on 95.07 nought per cent of the sum in addition 82,636 indication systems are already on the surface. <a href=http://www.volti.fr/maps2.php>tn pas cher</a>
you may also like:
http://blog.purstaepoli.isaev.info/?a%5B%5D=%3Ca+href%3Dhttp%3A%2F%2Fwww.guildwars2goldz.com%2Fabout-us%3Ewow+guide%3C%2Fa%3E http://fafire.br:81/info.php?a%5B%5D=%3Ca+href%3Dhttp%3A%2F%2Fwww.kxwow.com%2Fwow-news%3Ewildstar+videos%3C%2Fa%3E http://www.investigaciones.unicundi.edu.co/soportecuidador/index.php/diabetes/videos-diabetes/item/116-sepa-su-presion-sanguinea-video.html
Ta mądra kobieta nie potrzebuje sławy i rozgłosu bo zdobyła już wszystko,co można zdobyć jako naukowiec.
Czapki z głów !
Low Frequency Noise:
A Major Risk Factor in Military Operation
http://docs.wind-watch.org/Castelo-Branco-low-frequency-noise-military-operations.pdf
NIE ma słowa o wiatrakach, dlaczego więc zespół:
Opracowali:
prof. dr hab. n. med. Maria Podolak-Dawidziak, członek Komitetu Patofizjologii PAN
prof. dr hab. inż. Adam Janiak, członek Polskiej Akademii Nauk
dr inż. Mateusz Gorczyca,
dr inż. Andrzej Kozik,
mgr inż. Rafał Januszkiewicz,
mgr inż. Bartosz Tomeczko
Wrocław, luty 2010 roku
- kłamie i manipuluje opinią publiczną?!
Więc pani Dawidziak KŁAMIE, ponieważ badania na temat infradźwięków i wpływu wibracji były badaniami na pilotach i technikach lotniskowych, którzy byli narażeni na hałas od samolotów czy śmigłowców. Przeciez ten dźwięk jest dużo potężniejszy niż od wiatraków!
Hałas przy samolotach to około 110 dB(A - słyszalny) i 130 DB(C) - na poziomie infradźwięków!
Tymczasem 400 m od wiatraków mamy zaledwie 40 dB(A) i 50 dB(C) - to jest tyle, co tło naturalne!
Te opracowanie to jeden wielki stek bzdur i manipulacja, pod przykrywką naukowego tytułu pani Maria kłamie i miesza. Żenujące postępowanie.
STOP: krówkom, kórkom, barankom, ludziskom!? To wszystko wytwarza infradzwięki!!!!
Jak moja stara nadaje do mnie w infradzwiękach to już na samom myśl tego: BOLI MNIE GŁÓWA i mam mdłości!!
PAP 18-06-2010, 18:29
Największa słoneczna elektrownia powstanie na lotnisku
20 mln zł ma kosztować budowa elektrowni słonecznej, która powstanie na lotnisku w Gryźlinach koło Olsztyna. Według planów elektrownia, która ma mieć moc 1 megawata i powierzchnię 1 ha, ma być największą tego typu w Polsce.
Porozumienie w sprawie wspólnej inwestycji podpisali w piątek przedstawiciele powiatu olsztyńskiego, gminy Stawiguda i Politechniki Warszawskiej.
Proponowana instalacja na lotnisku Gryźliny będzie systemem o mocy 1 MW, z którego produkowana energia będzie odsprzedawana do sieci elektrycznej. Jak wyjaśnił Maciej Juźwik, pełnomocnik dziekana Wydziału Elektroniki i Technik Informacyjnych ds. Alternatywnych Źródeł Energii Politechniki Warszawskiej, pozwoli ona na uzyskanie rocznie około 900 MWh czystej energii elektrycznej, co wystarczyłoby do zasilenia 450-500 gospodarstw domowych.
System fotowoltaiczny będzie wykonany w najbardziej popularnej technologii ogniw z krzemu krystalicznego, a łączna zajmowana powierzchnia będzie wynosić ok. 10 tys. m kw. Po dołączeniu systemu fotowoltaicznego do sieci elektrycznej i uzyskaniu koncesji na odsprzedaż energii, właściciel będzie mógł otrzymywać zielone certyfikaty za każdą wyprodukowaną megawatogodzinę (MWh).
System ten będzie pierwszym w Polsce systemem scentralizowanym o tak dużych rozmiarach. Dotychczas największa instalacja to 80 kW w Bydgoszczy.
Starosta olsztyński Mirosław Pampuch ocenił, że dzięki inwestycji możliwa będzie promocja powiatu i całego regionu jako przyjaznego dla środowiska i inwestującego w technologie ekologiczne. Według niego, inwestycja przyciągnie uwagę przedsiębiorców oraz znacznie zwiększy świadomość mieszkańców na temat możliwości oszczędzania i pozyskiwania energii z różnych źródeł.
Powiat Olsztyński, który jest liderem przedsięwzięcia, zajmie się przygotowaniem i złożeniem wniosku o dofinansowanie realizacji inwestycji z funduszy europejskich.
Zakładany czas uruchomienia elektrowni słonecznej na lotnisku w Gryźlinach to koniec 2013 roku. Naukowcy z Politechniki Warszawskiej będą odpowiadali m.in. za: przygotowanie dokumentacji technicznej, niezbędnej do uzyskania dofinansowania, w tym w pierwszej kolejności koncepcji, przygotowanie projektu systemu fotowoltaicznego, przygotowanie projektu instalacji elektrycznej, nadzór nad prawidłową realizacją technologiczną elektrowni i jej eksploatacją oraz monitoring pracy systemu wykonywany w celach badawczych.
Cytuję "Oby jak najszybciej póki nie wygineły jeszcze wszystkie gatunki zwierząt i roślin." z powodu infrdzwięków wydawanych przez: króweczki, świnki, koguciki, ludziska!?
prof@
KROWY,
NASI ULUBIEŃCY - PIESECZKI,
KOGUCIKI.
W związku z tym .................. .
prof@
Infradzwięki wytwarzane w trakcie:
1. Słuchania RADIA,
2. Oglądania TV,
3, Rozmaiania przez ludzi.
Wpływają szkodliwie na NASZE ORGANIZMY.
Dowody: "PATRZ POZYCJę PONIŻEJ.
W zwiazku z tym należy:
1. Wycofać wszystkie BEZ WYJĄTKU - ODBIORNIKI RADIOWE, ODBIORNIKI TV, LUDZI którzy potrafią rozmawiać i wydaawć INFRADZWIĘKI!?
Co potwierdzą SWOJĄ POWAGĄ WIELCY UCZENI ( JAK WYSZCEGÓLNIONO ) oraz powaga WIELIHAJWO SĄDU!?
( A chodzi o utworzenie monopolu energhetycznego rodu - cicho sza - przejmującego elektrownie węglowe - one podobno nie wytwarzają IFRADZWIĘKÓW, ....., itd. )
Z POWAŻANIEM:
PROF. ŚWIR!?
Wyniki międzynarodowych badań
(stan badań na koniec 2009 roku)
Opracowali:
prof. dr hab. n. med. Maria Podolak-Dawidziak, członek Komitetu Patofizjologii PAN
prof. dr hab. inż. Adam Janiak, członek Polskiej Akademii Nauk
dr inż. Mateusz Gorczyca,
dr inż. Andrzej Kozik,
mgr inż. Rafał Januszkiewicz,
mgr inż. Bartosz Tomeczko
Wrocław, luty 2010 roku
Wyniki opracowano na podstawie :
• artykułów naukowych,
• prac doktorskich,
• raportów.
(Wyniki z: Francji, USA, Szwecji, Holandii, Wielkiej Brytanii, Nowej Zelandii, Portugalii)
Z międzynarodowych badań oddziaływania na organizmy ludzkie dźwięków niskich częstotliwości (<500 Hz) (w tym infradźwięków <20 Hz) generowanych przez turbiny wiatrowe wynika, że prowadzą one do bardzo poważnej choroby.
W artykule [2] „In-Home Wind Turbine Noise is Conducive to Vibroacoustic Disease” autor, prof. med. M. Alves-Pereiry oraz N. Castello Branco, udowodnili naukowo i eksperymentalnie, że hałas niskich częstotliwości (w tym infradźwięki) emitowany przez turbiny wiatrowe prowadzi do tzw. choroby wibroakustycznej (vibroacoustic disease) inaczej Wind Turbine Syndrome [6] - (syndromu turbin wiatrowych) – tzn. bardzo poważnej choroby – patologii ogólnoustrojowej.
Początkowe objawy (1-4 lata) [3, 4, 5]:
• zaburzenia nastroju,
• migreny,
• depresja,
• agresywność,
• irytacja (zwłaszcza w kontakcie z codziennym hałasem),
• nietolerancja na hałas,
• zaburzenia równowagi (u ok. 57 % badanych),
• uporczywe infekcje narządów oddechowych (gardła, oskrzeli), ust, bronchit, spowodowane uszkodzeniami pęcherzyków w oskrzelikach i płucach [5]
Następnie (4-10 lat) prowadzi do patologii całego organizmu, rozprzestrzeniając się na wiele organów, powodując:
• osłabienie układu odpornościowego organizmu [5],
• alergie [3],
• patologie kardiologiczne (w tym gęstnienie osierdzia) [1, 5],
• padaczka (epilepsja) – 10 % populacji [5],
• bóle kręgosłupa oraz w klatce piersiowej [3].
Następnie (ponad 10 lat) pojawiają się patologie neurologiczne, a także:
• bóle głowy [3],
• poważne bóle stawów [3],
• intensywne bóle mięśni [3],
• wrzody żołądka i dwunastnicy [3],
• zespół jelita nadwrażliwego [3],
• obniżenie ostrości wzroku [3],
• krwawienia z błony śluzowej nosa, spojówek, narządów układu pokarmowego oraz hemoroidy [3].
Pojawiają się także (ponad 10 lat) patologie neuropsychiatryczne w tym:
• zmniejszenie zdolności poznawczych [5],
• znaczące obniżenie ilorazu pamięci [5],
• pogłębione zaburzenia psychiczne [3],
• zaburzenia neurologiczne charakterystyczne dla rozległego uszkodzenia mózgowia (podobne do objawów choroby Parkinsona, stwardnienia rozsianego i AIDS) [3, 5].
Przyczyną tych wszystkich chorób są zmiany na poziomie molekularnym w komórkach
wywoływane przez infradźwięki i dźwięki niskich częstotliwości (ILFN) [3].
Minimalne odległości od zabudowań ludzkich
Minimalna odległość zabudowań ludzkich i zwierzęcych od pojedynczej turbiny wiatrowej powinna wynosić co najmniej (w przypadku farm wiatrowych dużo dalej) według różnych źródeł : od 1500 m - 2 km dla turbin o mocy do 2 MW, znacznie dalej dla większych mocy. Dr inż. Manley, akustyk, podaje:"stwierdzono, że ludzie mieszkający nawet 8.2 km
od farmy wiatrowej są zagrożeni, jeżeli są wyczuleni na dźwięki niskiej częstotliwości”.
Przykłady relacji osób mieszkających w pobliżu turbin wiatrowych:
(badani pochodzą z licznych miejsc Walii, Kornwalii i północnej Anglii)
• Ciągłe migotanie, nawet przy zaciągniętych zasłonach, powoduje PIEKŁO. Hałas boli.
Dniem i nocą staram się go zagłuszyć telewizorem. Nie potrafię przy nim czytać książki ani pisać listów.
(Odległość od farmy wiatrowej 1 mila = 1,6 km)
• W nocy przeszkadza hałas – gdy wiatr wieje w określonym kierunku, koliduje z
cyklami snu, uniemożliwia wypoczynek. W ciągu dnia, utrudnia przebywanie na zewnątrz, choćby przez krótki okres czasu, z powodu olbrzymiego, grzmiącego dźwięku. Obie te rzeczy powodują bóle głowy, niepokój, drażliwość.
(Odl. 1,6 km)
• Irytujący hałas z farmy wiatrowej przy wietrze ze wschodu. Niemalże odczuwa się go
tak samo silnie jak słyszy. Po dłuższym czasie doprowadza do szaleństwa, głównie ze względu na swój charakter, a nie głośność. Nie mogę otworzyć frontowych drzwi ani okien, gdy wiatr wieje ze wschodu i pracuje wszystkie 7 wiatraków.
(Odl. 650 m)
• Jakość życia diametralnie się zmieniła po wybudowaniu wiatraków. Nie mamy już
wpływu na nasze życie, np. nie możemy pracować czy siedzieć w ogrodzie, a czasami nie możemy nawet wytrzymać w domu czy wyspać się nocy.
(Odl. 1,6 km)
• Nie mam wpływu na porę, o której będę mógł pracować lub siedzieć w moim
własnym ogrodzie. Nie potrafię już przespać całej nocy. Gdy hałas jest duży budzę się z
bólem głowy i mdłościami. Uczucie podobne do podróżowania samolotem – uszy wydają się opuchnięte od środka. Nie mogę pracować dłużej niż 2-3 godziny w ogrodzie, gdy wiatr wieje ze wschodu. Mimo, że nie widzimy farmy wiatrowej z naszej posiadłości, hałas jest straszliwy.
(Odl. 700 m)
• Nasze życie i dom zostały zniszczone, trzeba to zobaczyć, żeby uwierzyć. Staliśmy się
wybuchowi, zanikła umiejętność koncentracji. Aby stłumić hałas zastawiliśmy ścianę wszystkim co znaleźliśmy: materacami, kołdrami, poduszkami grubymi na kilkanaście
centymetrów, 3 warstwami tkaniny tłumiącej hałas, 3 warstwami falistego azbestu, kocami,
zasłonami a nawet dywanem. Nie o taki pokój ochotniczo walczyłem.
(Odl. 700 m)
• Odcinam się od większości społeczeństwa mającej mylne wrażenie, że energia
wiatrowa to dobra alternatywa. Zostałem zmuszony do sprzedaży domu i ziemi po znacznie zaniżonej cenie. Miał to być dom, w którym spędzę emeryturę. Odkąd się stamtąd wyprowadziłem, stan mojego zdrowia znacznie się poprawił.
(Odl. 1,6 km)
• Kiedy hałas pojawi się w twojej głowie, wydaje się pulsować z częstotliwością serca,
co wyjątkowo drażni i uniemożliwia sen, często przez wiele nocy z rzędu. Nie powoduje tego poziom hałasu, tylko jego okresowy charakter. Kiedy już myślisz, że się skończyło, znowu się
zaczyna.
(Odl. 800 m)
• Jak tylko farma wiatrowa zaczęła pracować doświadczyłem straszliwego, ciągłego
hałasu, gdy wiatr wiał od wschodu. Hałas przenikał również do wnętrza domu. Wielokrotnie musiałem uciekać z ogrodu z powodu hałasu. To było jak chińska tortura wodna, ciągły pulsujący hałas. To prawie uczucie miażdżenia, równie silne jak hałas. Musiałem przenieść sypialnię do innego pokoju aby uciec od hałasu. Ten hałas odciska piętno, po całym dniu w ogrodzie hałas zostaje w tobie, a kiedy już zadomowi się w twojej głowie, nie możesz się go pozbyć. Niesamowite uczucie hałasu. To tortura.
(Odl. 1,6 km)
Inne przykłady z Wielkiej Brytanii:
• Rodzina mieszkająca w Deeping St Nicholas w Wielkiej Brytanii w odległości 907 m
od najbliższej turbiny 16 mega watowej elektrowni stwierdzają, że hałas zmienił ich życie. W ciągu 6 miesięcy przespali ponad 60 nocy u swoich znajomych, natomiast będąc w domu potrafią przespać w nocy nie więcej niż 4 godziny. Lokalni agenci nieruchomości stwierdzili, że ich posiadłość jest nie do sprzedania na rynku.
• Rodzina z Te Apiti w Nowej Zelandii musiała opuścić swój dom (odl. 3000 m od
turbin wiatrowych) z powodu hałasu i wibracji. Opisywali, że po uruchomieniu elektrowni wiatrowej ich życie zamieniło się w istne piekło z powodu hałasów o niskiej częstotliwości.
• Świadkowie mieszkający w pobliżu farmy wiatrowej Bears Down w Wielkiej Brytanii
w odległości 700 m od najbliższej turbiny wiatrowej skarżą się na nieznośny hałas oraz
pulsujące dźwięki. Inwestor zapewniał przed budową elektrowni okolicznych mieszkańców, że jest w 100% pewien, że problem hałasu nie wystąpi.
W 1998 r. ogłoszony został „Darmstadt Manifesto on the Exploitation of Wind Energy in Germany”, pod którym podpisało się 100 profesorów z niemieckich wyższych uczelni. W manifeście napisano:
„Coraz więcej ludzi opisuje swoje życie jako nieznośne, gdy są wyeksponowani na akustyczne i optyczne efekty wywoływane przez wiatraki. Istnieją raporty dotyczące ludzi zwalnianych z pracy z powodu choroby lub niezdolności do pracy, pojawia się coraz więcej skarg dotyczących występowania takich symptomów, jak nieregularność pulsu, stany lękowe, które są znanymi efektami oddziaływania na człowieka infradźwięków (dźwięków o częstotliwości poniżej progu słyszalności).”
Dudnienie, które nigdy nie cichnie
(relacja jednej z angielskich gazet)
Nazywają to pociągiem, który nigdy nie nadjeżdża. To niski, dudniący dźwięk który trwa i
trwa… i trwa. Czasami, przy wietrze wschodnim przechodzi w grzmot, podobny do sztormu.
Ale najgorsze z tego wszystkiego jest bębnienie. Zdradziecka wibracja niskiej częstotliwości,
bardziej przypomina odczucie niż dźwięk. Przenika przez podwójne okna i zatyczki
do uszu, wydobywa się z gruntu lub podłogi domu i daje o sobie znać uczuciem falowania w kręgosłupie, uderzeń w pierś i pulsowania w uszach. Osoby narażone mówią, że doskwiera im szczególnie w nocy. Wybudza ze snu i nie pozwala zasnąć.
Pracownicy Meridian Energy obiecali Wendy Brock, że wiatraki w Te Apiti, 2.5 km od jej
domu w Ashhurst, na południu zatoki Hawke, nie będą głośniejsze niż fale rozbijające się o
morski brzeg. ,,Tak mówili stojąc w holu mojego domu.” Jednakże podczas silnego wiatru wschodniego hałas emitowany przez obracające się śmigła wiatraków stojących za domem rodziny Brock przypomina raczej grzmiący podczas sztormu ocean. Niekiedy trwa to wiele dni z rzędu. A kiedy pogoda jest spokojniejsza pojawia się bębnienie, ,,przypominające łupanie dobiegające z samochodów nastolatków”.
,,Wydobywa się z podłogi naszego domu. Nie można tego powstrzymać”. Leżąc w łóżku pani Brock odczuwa to jako mrowienie wzdłuż kręgosłupa. Zatykanie uszu nie przynosi ulgi. ,,Drażni cię to noc w noc. Wyobraź sobie, że po całym dniu pracy kładziesz się do łóżka tylko po to, żeby nie móc zasnąć z powodu basowego dudnienia wydobywającego się z podłogi. W dodatku nałożenie słuchawek nie uwalnia Cię od tego.”
,,Hałas budzi mojego starszego syna. Wstaje wtedy i chodzi z kąta w kąt.” Mówi o innej mieszkance Ashhurst, mieszkającej 3 km od wiatraków, która ,,czuje” dźwięki uderzające ją w klatkę piersiową. Kobieta ta była tak zadręczana przez te odczucia, że wystawiła swój dom na sprzedaż.
Harvey Jones, mieszkający w dolinie 3km od Te Apiti, mówi że hałas powodowany przez
wiatr ze wschodu dosięga go przez 10% czasu. Wiatr wieje nad wzgórzem, ale hałas stacza się w dolinę. Brzmi jak przejeżdżający ciągle pociąg, tym głośniejszy im silniej wieje
wiatr. Przy wietrze wschodnim słychać go nawet w Woodville, (6-7) km dalej.
Literatura:
1. French Academy of Medicine warns of wind turbine noise (Francuska Akademia Medyczna ostrzega przed hałasem turbin wiatrowych) – raport
(Francja)
Wind turbines: The Academy cautious (Turbiny wiatrowe: ostrzeżenia Akademii)
dr Chantal Gueniot
Panorama du Medecin, 20 marca 2006 r.
http://www.allianceformeredith.org/pdf/FrenchNOISEReport.pdf
2. In-Home Wind Turbine Noise IsConducive to Vibroacoustic Disease
(Odczuwalny w domu hałas turbin wiatrowychprowadzi do choroby wibroakustycznej)
(Portugalia)
M. ALVES-PEREIRA, Nuno A. A. CASTELO BRANCO, M.D., prof.
med. na Lusofona University, Lisbona
Proc. of 2nd Wind Turbine Noise Conference 2007, Lyon, France, 20-21 wrzesień 2007
3. Vibroacoustic disease: Biological effects of infrasound and low-frequency noise explained by mechanotransduction cellular signalling (Choroba wibroakustyczna: biologiczny wpływ infradzwięków i hałasu niskich częstotliwości wyjaśniony przez mechanotransdukcyjną
sygnalizację komórkową) (Portugalia)
Alves-Pereira, Mariana; Castelo Branco, Nuno A.A., prof. med.na Lusofona University, LisbonaProgress in Biophysics and Molecular Biology, Vol. 93, Issue: 1-3,
January - April, 2007, str. 256-279, IF>5
4. Vibroacoustic disease: the new attitude towards noise (Choroba wibroakustyczna: nowe podejście do hałasu) – materiały międzynarodowej konferencji International Conference on
Public Participation and Information Technologies, Lizbona, 20 - 22 październik 1999 (Portugalia)
M. ALVES-PEREIRA, Nuno A. A. CASTELO BRANCO, M.D., prof. med. na Lusofona University, Lisbona, Portugalia
CITIDEP & DCEA-FCT-UNL, edited by Pedro Ferraz de Abreu & Joao Joanaz de Melo CITIDEP (Research Center on Information Technologies and Participatory Democracy) 2000
5. Low Frequency Noise: A Major Risk Factor in Military Operations (Hałas niskich częstotliwości: główny czynnik ryzyka w operacjach militarnych) (Portugalia)
Col. Nuno A.A. CASTELLO BRANCO, M.D., prof. med. Na Lusofona University, Lisbona
Proc. of RTO AVT Symposium on “Ageing Mechanisms and Control: Part A –Developments in Computational Aeroand Hydro-Acoustics”, Manchester, UK, 8-11 październik 2001.
(artykuł zaproszony na konferencję organizowaną przez NATO)
6. Wind Turbine Syndrome: Noise, shadow flicker, and health (Syndrom turbin wiatrowych: hałas, migotanie cienia i zdrowie) – raport (USA)
Nina Pierpont, doktor nauk medycznych
http://www.windturbinesyndrome.com/wpcontent/uploads/2008/07/wind-turbine-syndrome-noise-shadow-flickerand-health-pdf1.pdf
7. Human response to wind turbine noise - perception, annoyance and moderating factors (Reakcja człowieka na hałas turbin wiatrowych – percepcja, rozdrażnienie i czynniki moderujące) – praca doktorska (Szwecja)
dr Eja Pedersen, dr n. medycznych, prof. Na Uniwersytecie w Halmstad (Hogskolan Halmstad) gupea.ub.gu.se/dspace/bitstream/2077/4431/1/Pedersen_avhandling.pdf
8. Noise Radiation from Wind Turbines Installed Near Homes: Effects on Health (Emisja hałasu przez turbiny wiatrowe zainstalowane w pobliżu domów: wpływ na zdrowie) – raport (Wielka Brytania)
Barbara J. Frey, BA, MA, Peter J. Hadden, BSc, FRICS (Fellow of Royal Institution of Chartered Surveyors – członek Królewskiego Stowarzyszenia Dyplomowanych
Rzeczoznawców)
http://www.windturbinenoisehealthhumanrights.com/wtnhhr_june2007.pdf
9. Wind Turbines, Noise and Health (Turbiny wiatrowe, hałas i zdrowie) - raport (Wielka
Brytania)
Amanda Harry, doktor nauk medycznych – laryngolog (M.B.Ch.B. P.G.Dip.E.N.T.)
http://www.windturbinenoisehealthhumanrights.com/wtnoise_health_2007_a_barry.pdf
10. Living in the vicinity of wind turbines – a grounded theory study (Życie w pobliżu turbin wiatrowych – badanie ugruntowanej teorii) (Szwecja)
Pedersen, E., Hallberg, L.R.-M., and Persson Waye, K., prof. na Uniwersytecie w Halmstad (HogskolanHalmstad) Qualitative Research in Psychology, 2007, Vol. 4,
Issue 1 & 2, str. 49-63.
11. The impact of visual factors on noise annoyance among people living in the vicinity of wind turbines (Wpływ czynników wizualnych na rozdrażnienie hałasem ludzi żyjących w pobliżu turbin wiatrowych) (Szwecja)
Pedersen, E., and Larsman, P., prof. na Uniwersytecie w Halmstad (Hogskolan Halmstad)
Journal of Environmental Psychology, 2008, Vol. 28, No. 4, str. 379-389
12. Psycho-acoustic characters of relevance for annoyance of wind turbine noise (Psychoakustyczny charakter związku rozdrażnienia z hałasem turbin wiatrowych) (Szwecja)
K. PERSSON WAYE i E. OHRSTROM, prof. med. Uniw. Goteborg, Journal of Sound and Vibration (2002) 250(1), str. 65-73
13. Effects of the wind profile at night on wind turbine sound (Wpływ nocnego profilu wiatru na dźwięk turbin wiatrowych) (Holandia)
G.P. VAN DEN BERG, prof. akust. Uniw. Groningen Journal of Sound and Vibration (2004) 277, str. 955–970
14. Influence of low frequency noise on health and wellbeing (Wpływ hałasu niskich częstotliwości na zdrowie i samopoczucie) - raport (Holandia)
Martin van den Berg, Ministry of Environment, Haugue, Netherlands
http://www.unece.org/trans/doc/2005/wp29grb/TRANSWP29-GRB-41-inf08e.doc
ELEKTROWNIE WIATROWE A ZDROWIE
Wyniki międzynarodowych badań
(stan badań na koniec 2009 roku)
Opracowali:
prof. dr hab. n. med. Maria Podolak-Dawidziak, członek Komitetu Patofizjologii PAN
prof. dr hab. inż. Adam Janiak, członek Polskiej Akademii Nauk
dr inż. Mateusz Gorczyca,
dr inż. Andrzej Kozik,
mgr inż. Rafał Januszkiewicz,
mgr inż. Bartosz Tomeczko
Wrocław, luty 2010 roku
Wyniki opracowano na podstawie :
• artykułów naukowych,
• prac doktorskich,
• raportów.
(Wyniki z: Francji, USA, Szwecji, Holandii, Wielkiej Brytanii, Nowej Zelandii, Portugalii)
Z międzynarodowych badań oddziaływania na organizmy ludzkie dźwięków niskich częstotliwości (<500 Hz) (w tym infradźwięków <20 Hz) generowanych przez turbiny wiatrowe wynika, że prowadzą one do bardzo poważnej choroby.
W artykule [2] „In-Home Wind Turbine Noise is Conducive to Vibroacoustic Disease” autor, prof. med. M. Alves-Pereiry oraz N. Castello Branco, udowodnili naukowo i eksperymentalnie, że hałas niskich częstotliwości (w tym infradźwięki) emitowany przez turbiny wiatrowe prowadzi do tzw. choroby wibroakustycznej (vibroacoustic disease) inaczej Wind Turbine Syndrome [6] - (syndromu turbin wiatrowych) – tzn. bardzo poważnej choroby – patologii ogólnoustrojowej.
Początkowe objawy (1-4 lata) [3, 4, 5]:
• zaburzenia nastroju,
• migreny,
• depresja,
• agresywność,
• irytacja (zwłaszcza w kontakcie z codziennym hałasem),
• nietolerancja na hałas,
• zaburzenia równowagi (u ok. 57 % badanych),
• uporczywe infekcje narządów oddechowych (gardła, oskrzeli), ust, bronchit, spowodowane uszkodzeniami pęcherzyków w oskrzelikach i płucach [5]
Następnie (4-10 lat) prowadzi do patologii całego organizmu, rozprzestrzeniając się na wiele organów, powodując:
• osłabienie układu odpornościowego organizmu [5],
• alergie [3],
• patologie kardiologiczne (w tym gęstnienie osierdzia) [1, 5],
• padaczka (epilepsja) – 10 % populacji [5],
• bóle kręgosłupa oraz w klatce piersiowej [3].
Następnie (ponad 10 lat) pojawiają się patologie neurologiczne, a także:
• bóle głowy [3],
• poważne bóle stawów [3],
• intensywne bóle mięśni [3],
• wrzody żołądka i dwunastnicy [3],
• zespół jelita nadwrażliwego [3],
• obniżenie ostrości wzroku [3],
• krwawienia z błony śluzowej nosa, spojówek, narządów układu pokarmowego oraz hemoroidy [3].
Pojawiają się także (ponad 10 lat) patologie neuropsychiatryczne w tym:
• zmniejszenie zdolności poznawczych [5],
• znaczące obniżenie ilorazu pamięci [5],
• pogłębione zaburzenia psychiczne [3],
• zaburzenia neurologiczne charakterystyczne dla rozległego uszkodzenia mózgowia (podobne do objawów choroby Parkinsona, stwardnienia rozsianego i AIDS) [3, 5].
Przyczyną tych wszystkich chorób są zmiany na poziomie molekularnym w komórkach
wywoływane przez infradźwięki i dźwięki niskich częstotliwości (ILFN) [3].
Minimalne odległości od zabudowań ludzkich
Minimalna odległość zabudowań ludzkich i zwierzęcych od pojedynczej turbiny wiatrowej powinna wynosić co najmniej (w przypadku farm wiatrowych dużo dalej) według różnych źródeł : od 1500 m - 2 km dla turbin o mocy do 2 MW, znacznie dalej dla większych mocy. Dr inż. Manley, akustyk, podaje:"stwierdzono, że ludzie mieszkający nawet 8.2 km
od farmy wiatrowej są zagrożeni, jeżeli są wyczuleni na dźwięki niskiej częstotliwości”.
Przykłady relacji osób mieszkających w pobliżu turbin wiatrowych:
(badani pochodzą z licznych miejsc Walii, Kornwalii i północnej Anglii)
• Ciągłe migotanie, nawet przy zaciągniętych zasłonach, powoduje PIEKŁO. Hałas boli.
Dniem i nocą staram się go zagłuszyć telewizorem. Nie potrafię przy nim czytać książki ani pisać listów.
(Odległość od farmy wiatrowej 1 mila = 1,6 km)
• W nocy przeszkadza hałas – gdy wiatr wieje w określonym kierunku, koliduje z
cyklami snu, uniemożliwia wypoczynek. W ciągu dnia, utrudnia przebywanie na zewnątrz, choćby przez krótki okres czasu, z powodu olbrzymiego, grzmiącego dźwięku. Obie te rzeczy powodują bóle głowy, niepokój, drażliwość.
(Odl. 1,6 km)
• Irytujący hałas z farmy wiatrowej przy wietrze ze wschodu. Niemalże odczuwa się go
tak samo silnie jak słyszy. Po dłuższym czasie doprowadza do szaleństwa, głównie ze względu na swój charakter, a nie głośność. Nie mogę otworzyć frontowych drzwi ani okien, gdy wiatr wieje ze wschodu i pracuje wszystkie 7 wiatraków.
(Odl. 650 m)
• Jakość życia diametralnie się zmieniła po wybudowaniu wiatraków. Nie mamy już
wpływu na nasze życie, np. nie możemy pracować czy siedzieć w ogrodzie, a czasami nie możemy nawet wytrzymać w domu czy wyspać się nocy.
(Odl. 1,6 km)
• Nie mam wpływu na porę, o której będę mógł pracować lub siedzieć w moim
własnym ogrodzie. Nie potrafię już przespać całej nocy. Gdy hałas jest duży budzę się z
bólem głowy i mdłościami. Uczucie podobne do podróżowania samolotem – uszy wydają się opuchnięte od środka. Nie mogę pracować dłużej niż 2-3 godziny w ogrodzie, gdy wiatr wieje ze wschodu. Mimo, że nie widzimy farmy wiatrowej z naszej posiadłości, hałas jest straszliwy.
(Odl. 700 m)
• Nasze życie i dom zostały zniszczone, trzeba to zobaczyć, żeby uwierzyć. Staliśmy się
wybuchowi, zanikła umiejętność koncentracji. Aby stłumić hałas zastawiliśmy ścianę wszystkim co znaleźliśmy: materacami, kołdrami, poduszkami grubymi na kilkanaście
centymetrów, 3 warstwami tkaniny tłumiącej hałas, 3 warstwami falistego azbestu, kocami,
zasłonami a nawet dywanem. Nie o taki pokój ochotniczo walczyłem.
(Odl. 700 m)
• Odcinam się od większości społeczeństwa mającej mylne wrażenie, że energia
wiatrowa to dobra alternatywa. Zostałem zmuszony do sprzedaży domu i ziemi po znacznie zaniżonej cenie. Miał to być dom, w którym spędzę emeryturę. Odkąd się stamtąd wyprowadziłem, stan mojego zdrowia znacznie się poprawił.
(Odl. 1,6 km)
• Kiedy hałas pojawi się w twojej głowie, wydaje się pulsować z częstotliwością serca,
co wyjątkowo drażni i uniemożliwia sen, często przez wiele nocy z rzędu. Nie powoduje tego poziom hałasu, tylko jego okresowy charakter. Kiedy już myślisz, że się skończyło, znowu się
zaczyna.
(Odl. 800 m)
• Jak tylko farma wiatrowa zaczęła pracować doświadczyłem straszliwego, ciągłego
hałasu, gdy wiatr wiał od wschodu. Hałas przenikał również do wnętrza domu. Wielokrotnie musiałem uciekać z ogrodu z powodu hałasu. To było jak chińska tortura wodna, ciągły pulsujący hałas. To prawie uczucie miażdżenia, równie silne jak hałas. Musiałem przenieść sypialnię do innego pokoju aby uciec od hałasu. Ten hałas odciska piętno, po całym dniu w ogrodzie hałas zostaje w tobie, a kiedy już zadomowi się w twojej głowie, nie możesz się go pozbyć. Niesamowite uczucie hałasu. To tortura.
(Odl. 1,6 km)
Inne przykłady z Wielkiej Brytanii:
• Rodzina mieszkająca w Deeping St Nicholas w Wielkiej Brytanii w odległości 907 m
od najbliższej turbiny 16 mega watowej elektrowni stwierdzają, że hałas zmienił ich życie. W ciągu 6 miesięcy przespali ponad 60 nocy u swoich znajomych, natomiast będąc w domu potrafią przespać w nocy nie więcej niż 4 godziny. Lokalni agenci nieruchomości stwierdzili, że ich posiadłość jest nie do sprzedania na rynku.
• Rodzina z Te Apiti w Nowej Zelandii musiała opuścić swój dom (odl. 3000 m od
turbin wiatrowych) z powodu hałasu i wibracji. Opisywali, że po uruchomieniu elektrowni wiatrowej ich życie zamieniło się w istne piekło z powodu hałasów o niskiej częstotliwości.
• Świadkowie mieszkający w pobliżu farmy wiatrowej Bears Down w Wielkiej Brytanii
w odległości 700 m od najbliższej turbiny wiatrowej skarżą się na nieznośny hałas oraz
pulsujące dźwięki. Inwestor zapewniał przed budową elektrowni okolicznych mieszkańców, że jest w 100% pewien, że problem hałasu nie wystąpi.
W 1998 r. ogłoszony został „Darmstadt Manifesto on the Exploitation of Wind Energy in Germany”, pod którym podpisało się 100 profesorów z niemieckich wyższych uczelni. W manifeście napisano:
„Coraz więcej ludzi opisuje swoje życie jako nieznośne, gdy są wyeksponowani na akustyczne i optyczne efekty wywoływane przez wiatraki. Istnieją raporty dotyczące ludzi zwalnianych z pracy z powodu choroby lub niezdolności do pracy, pojawia się coraz więcej skarg dotyczących występowania takich symptomów, jak nieregularność pulsu, stany lękowe, które są znanymi efektami oddziaływania na człowieka infradźwięków (dźwięków o częstotliwości poniżej progu słyszalności).”
Dudnienie, które nigdy nie cichnie
(relacja jednej z angielskich gazet)
Nazywają to pociągiem, który nigdy nie nadjeżdża. To niski, dudniący dźwięk który trwa i
trwa… i trwa. Czasami, przy wietrze wschodnim przechodzi w grzmot, podobny do sztormu.
Ale najgorsze z tego wszystkiego jest bębnienie. Zdradziecka wibracja niskiej częstotliwości,
bardziej przypomina odczucie niż dźwięk. Przenika przez podwójne okna i zatyczki
do uszu, wydobywa się z gruntu lub podłogi domu i daje o sobie znać uczuciem falowania w kręgosłupie, uderzeń w pierś i pulsowania w uszach. Osoby narażone mówią, że doskwiera im szczególnie w nocy. Wybudza ze snu i nie pozwala zasnąć.
Pracownicy Meridian Energy obiecali Wendy Brock, że wiatraki w Te Apiti, 2.5 km od jej
domu w Ashhurst, na południu zatoki Hawke, nie będą głośniejsze niż fale rozbijające się o
morski brzeg. ,,Tak mówili stojąc w holu mojego domu.” Jednakże podczas silnego wiatru wschodniego hałas emitowany przez obracające się śmigła wiatraków stojących za domem rodziny Brock przypomina raczej grzmiący podczas sztormu ocean. Niekiedy trwa to wiele dni z rzędu. A kiedy pogoda jest spokojniejsza pojawia się bębnienie, ,,przypominające łupanie dobiegające z samochodów nastolatków”.
,,Wydobywa się z podłogi naszego domu. Nie można tego powstrzymać”. Leżąc w łóżku pani Brock odczuwa to jako mrowienie wzdłuż kręgosłupa. Zatykanie uszu nie przynosi ulgi. ,,Drażni cię to noc w noc. Wyobraź sobie, że po całym dniu pracy kładziesz się do łóżka tylko po to, żeby nie móc zasnąć z powodu basowego dudnienia wydobywającego się z podłogi. W dodatku nałożenie słuchawek nie uwalnia Cię od tego.”
,,Hałas budzi mojego starszego syna. Wstaje wtedy i chodzi z kąta w kąt.” Mówi o innej mieszkance Ashhurst, mieszkającej 3 km od wiatraków, która ,,czuje” dźwięki uderzające ją w klatkę piersiową. Kobieta ta była tak zadręczana przez te odczucia, że wystawiła swój dom na sprzedaż.
Harvey Jones, mieszkający w dolinie 3km od Te Apiti, mówi że hałas powodowany przez
wiatr ze wschodu dosięga go przez 10% czasu. Wiatr wieje nad wzgórzem, ale hałas stacza się w dolinę. Brzmi jak przejeżdżający ciągle pociąg, tym głośniejszy im silniej wieje
wiatr. Przy wietrze wschodnim słychać go nawet w Woodville, (6-7) km dalej.
Literatura:
1. French Academy of Medicine warns of wind turbine noise (Francuska Akademia Medyczna ostrzega przed hałasem turbin wiatrowych) – raport
(Francja)
Wind turbines: The Academy cautious (Turbiny wiatrowe: ostrzeżenia Akademii)
dr Chantal Gueniot
Panorama du Medecin, 20 marca 2006 r.
http://www.allianceformeredith.org/pdf/FrenchNOISEReport.pdf
2. In-Home Wind Turbine Noise IsConducive to Vibroacoustic Disease
(Odczuwalny w domu hałas turbin wiatrowychprowadzi do choroby wibroakustycznej)
(Portugalia)
M. ALVES-PEREIRA, Nuno A. A. CASTELO BRANCO, M.D., prof.
med. na Lusofona University, Lisbona
Proc. of 2nd Wind Turbine Noise Conference 2007, Lyon, France, 20-21 wrzesień 2007
3. Vibroacoustic disease: Biological effects of infrasound and low-frequency noise explained by mechanotransduction cellular signalling (Choroba wibroakustyczna: biologiczny wpływ infradzwięków i hałasu niskich częstotliwości wyjaśniony przez mechanotransdukcyjną
sygnalizację komórkową) (Portugalia)
Alves-Pereira, Mariana; Castelo Branco, Nuno A.A., prof. med.na Lusofona University, LisbonaProgress in Biophysics and Molecular Biology, Vol. 93, Issue: 1-3,
January - April, 2007, str. 256-279, IF>5
4. Vibroacoustic disease: the new attitude towards noise (Choroba wibroakustyczna: nowe podejście do hałasu) – materiały międzynarodowej konferencji International Conference on
Public Participation and Information Technologies, Lizbona, 20 - 22 październik 1999 (Portugalia)
M. ALVES-PEREIRA, Nuno A. A. CASTELO BRANCO, M.D., prof. med. na Lusofona University, Lisbona, Portugalia
CITIDEP & DCEA-FCT-UNL, edited by Pedro Ferraz de Abreu & Joao Joanaz de Melo CITIDEP (Research Center on Information Technologies and Participatory Democracy) 2000
5. Low Frequency Noise: A Major Risk Factor in Military Operations (Hałas niskich częstotliwości: główny czynnik ryzyka w operacjach militarnych) (Portugalia)
Col. Nuno A.A. CASTELLO BRANCO, M.D., prof. med. Na Lusofona University, Lisbona
Proc. of RTO AVT Symposium on “Ageing Mechanisms and Control: Part A –Developments in Computational Aeroand Hydro-Acoustics”, Manchester, UK, 8-11 październik 2001.
(artykuł zaproszony na konferencję organizowaną przez NATO)
6. Wind Turbine Syndrome: Noise, shadow flicker, and health (Syndrom turbin wiatrowych: hałas, migotanie cienia i zdrowie) – raport (USA)
Nina Pierpont, doktor nauk medycznych
http://www.windturbinesyndrome.com/wpcontent/uploads/2008/07/wind-turbine-syndrome-noise-shadow-flickerand-health-pdf1.pdf
7. Human response to wind turbine noise - perception, annoyance and moderating factors (Reakcja człowieka na hałas turbin wiatrowych – percepcja, rozdrażnienie i czynniki moderujące) – praca doktorska (Szwecja)
dr Eja Pedersen, dr n. medycznych, prof. Na Uniwersytecie w Halmstad (Hogskolan Halmstad) gupea.ub.gu.se/dspace/bitstream/2077/4431/1/Pedersen_avhandling.pdf
8. Noise Radiation from Wind Turbines Installed Near Homes: Effects on Health (Emisja hałasu przez turbiny wiatrowe zainstalowane w pobliżu domów: wpływ na zdrowie) – raport (Wielka Brytania)
Barbara J. Frey, BA, MA, Peter J. Hadden, BSc, FRICS (Fellow of Royal Institution of Chartered Surveyors – członek Królewskiego Stowarzyszenia Dyplomowanych
Rzeczoznawców)
http://www.windturbinenoisehealthhumanrights.com/wtnhhr_june2007.pdf
9. Wind Turbines, Noise and Health (Turbiny wiatrowe, hałas i zdrowie) - raport (Wielka
Brytania)
Amanda Harry, doktor nauk medycznych – laryngolog (M.B.Ch.B. P.G.Dip.E.N.T.)
http://www.windturbinenoisehealthhumanrights.com/wtnoise_health_2007_a_barry.pdf
10. Living in the vicinity of wind turbines – a grounded theory study (Życie w pobliżu turbin wiatrowych – badanie ugruntowanej teorii) (Szwecja)
Pedersen, E., Hallberg, L.R.-M., and Persson Waye, K., prof. na Uniwersytecie w Halmstad (HogskolanHalmstad) Qualitative Research in Psychology, 2007, Vol. 4,
Issue 1 & 2, str. 49-63.
11. The impact of visual factors on noise annoyance among people living in the vicinity of wind turbines (Wpływ czynników wizualnych na rozdrażnienie hałasem ludzi żyjących w pobliżu turbin wiatrowych) (Szwecja)
Pedersen, E., and Larsman, P., prof. na Uniwersytecie w Halmstad (Hogskolan Halmstad)
Journal of Environmental Psychology, 2008, Vol. 28, No. 4, str. 379-389
12. Psycho-acoustic characters of relevance for annoyance of wind turbine noise (Psychoakustyczny charakter związku rozdrażnienia z hałasem turbin wiatrowych) (Szwecja)
K. PERSSON WAYE i E. OHRSTROM, prof. med. Uniw. Goteborg, Journal of Sound and Vibration (2002) 250(1), str. 65-73
13. Effects of the wind profile at night on wind turbine sound (Wpływ nocnego profilu wiatru na dźwięk turbin wiatrowych) (Holandia)
G.P. VAN DEN BERG, prof. akust. Uniw. Groningen Journal of Sound and Vibration (2004) 277, str. 955–970
14. Influence of low frequency noise on health and wellbeing (Wpływ hałasu niskich częstotliwości na zdrowie i samopoczucie) - raport (Holandia)
Martin van den Berg, Ministry of Environment, Haugue, Netherlands
http://www.unece.org/trans/doc/2005/wp29grb/TRANSWP29-GRB-41-inf08e.doc
ELEKTROWNIE WIATROWE A ZDROWIE
Wyniki międzynarodowych badań
(stan badań na koniec 2009 roku)
Opracowali:
prof. dr hab. n. med. Maria Podolak-Dawidziak, członek Komitetu Patofizjologii PAN
prof. dr hab. inż. Adam Janiak, członek Polskiej Akademii Nauk
dr inż. Mateusz Gorczyca,
dr inż. Andrzej Kozik,
mgr inż. Rafał Januszkiewicz,
mgr inż. Bartosz Tomeczko
Wrocław, luty 2010 roku
Wyniki opracowano na podstawie :
• artykułów naukowych,
• prac doktorskich,
• raportów.
(Wyniki z: Francji, USA, Szwecji, Holandii, Wielkiej Brytanii, Nowej Zelandii, Portugalii)
Z międzynarodowych badań oddziaływania na organizmy ludzkie dźwięków niskich częstotliwości (<500 Hz) (w tym infradźwięków <20 Hz) generowanych przez turbiny wiatrowe wynika, że prowadzą one do bardzo poważnej choroby.
W artykule [2] „In-Home Wind Turbine Noise is Conducive to Vibroacoustic Disease” autor, prof. med. M. Alves-Pereiry oraz N. Castello Branco, udowodnili naukowo i eksperymentalnie, że hałas niskich częstotliwości (w tym infradźwięki) emitowany przez turbiny wiatrowe prowadzi do tzw. choroby wibroakustycznej (vibroacoustic disease) inaczej Wind Turbine Syndrome [6] - (syndromu turbin wiatrowych) – tzn. bardzo poważnej choroby – patologii ogólnoustrojowej.
Początkowe objawy (1-4 lata) [3, 4, 5]:
• zaburzenia nastroju,
• migreny,
• depresja,
• agresywność,
• irytacja (zwłaszcza w kontakcie z codziennym hałasem),
• nietolerancja na hałas,
• zaburzenia równowagi (u ok. 57 % badanych),
• uporczywe infekcje narządów oddechowych (gardła, oskrzeli), ust, bronchit, spowodowane uszkodzeniami pęcherzyków w oskrzelikach i płucach [5]
Następnie (4-10 lat) prowadzi do patologii całego organizmu, rozprzestrzeniając się na wiele organów, powodując:
• osłabienie układu odpornościowego organizmu [5],
• alergie [3],
• patologie kardiologiczne (w tym gęstnienie osierdzia) [1, 5],
• padaczka (epilepsja) – 10 % populacji [5],
• bóle kręgosłupa oraz w klatce piersiowej [3].
Następnie (ponad 10 lat) pojawiają się patologie neurologiczne, a także:
• bóle głowy [3],
• poważne bóle stawów [3],
• intensywne bóle mięśni [3],
• wrzody żołądka i dwunastnicy [3],
• zespół jelita nadwrażliwego [3],
• obniżenie ostrości wzroku [3],
• krwawienia z błony śluzowej nosa, spojówek, narządów układu pokarmowego oraz hemoroidy [3].
Pojawiają się także (ponad 10 lat) patologie neuropsychiatryczne w tym:
• zmniejszenie zdolności poznawczych [5],
• znaczące obniżenie ilorazu pamięci [5],
• pogłębione zaburzenia psychiczne [3],
• zaburzenia neurologiczne charakterystyczne dla rozległego uszkodzenia mózgowia (podobne do objawów choroby Parkinsona, stwardnienia rozsianego i AIDS) [3, 5].
Przyczyną tych wszystkich chorób są zmiany na poziomie molekularnym w komórkach
wywoływane przez infradźwięki i dźwięki niskich częstotliwości (ILFN) [3].
Minimalne odległości od zabudowań ludzkich
Minimalna odległość zabudowań ludzkich i zwierzęcych od pojedynczej turbiny wiatrowej powinna wynosić co najmniej (w przypadku farm wiatrowych dużo dalej) według różnych źródeł : od 1500 m - 2 km dla turbin o mocy do 2 MW, znacznie dalej dla większych mocy. Dr inż. Manley, akustyk, podaje:"stwierdzono, że ludzie mieszkający nawet 8.2 km
od farmy wiatrowej są zagrożeni, jeżeli są wyczuleni na dźwięki niskiej częstotliwości”.
Przykłady relacji osób mieszkających w pobliżu turbin wiatrowych:
(badani pochodzą z licznych miejsc Walii, Kornwalii i północnej Anglii)
• Ciągłe migotanie, nawet przy zaciągniętych zasłonach, powoduje PIEKŁO. Hałas boli.
Dniem i nocą staram się go zagłuszyć telewizorem. Nie potrafię przy nim czytać książki ani pisać listów.
(Odległość od farmy wiatrowej 1 mila = 1,6 km)
• W nocy przeszkadza hałas – gdy wiatr wieje w określonym kierunku, koliduje z
cyklami snu, uniemożliwia wypoczynek. W ciągu dnia, utrudnia przebywanie na zewnątrz, choćby przez krótki okres czasu, z powodu olbrzymiego, grzmiącego dźwięku. Obie te rzeczy powodują bóle głowy, niepokój, drażliwość.
(Odl. 1,6 km)
• Irytujący hałas z farmy wiatrowej przy wietrze ze wschodu. Niemalże odczuwa się go
tak samo silnie jak słyszy. Po dłuższym czasie doprowadza do szaleństwa, głównie ze względu na swój charakter, a nie głośność. Nie mogę otworzyć frontowych drzwi ani okien, gdy wiatr wieje ze wschodu i pracuje wszystkie 7 wiatraków.
(Odl. 650 m)
• Jakość życia diametralnie się zmieniła po wybudowaniu wiatraków. Nie mamy już
wpływu na nasze życie, np. nie możemy pracować czy siedzieć w ogrodzie, a czasami nie możemy nawet wytrzymać w domu czy wyspać się nocy.
(Odl. 1,6 km)
• Nie mam wpływu na porę, o której będę mógł pracować lub siedzieć w moim
własnym ogrodzie. Nie potrafię już przespać całej nocy. Gdy hałas jest duży budzę się z
bólem głowy i mdłościami. Uczucie podobne do podróżowania samolotem – uszy wydają się opuchnięte od środka. Nie mogę pracować dłużej niż 2-3 godziny w ogrodzie, gdy wiatr wieje ze wschodu. Mimo, że nie widzimy farmy wiatrowej z naszej posiadłości, hałas jest straszliwy.
(Odl. 700 m)
• Nasze życie i dom zostały zniszczone, trzeba to zobaczyć, żeby uwierzyć. Staliśmy się
wybuchowi, zanikła umiejętność koncentracji. Aby stłumić hałas zastawiliśmy ścianę wszystkim co znaleźliśmy: materacami, kołdrami, poduszkami grubymi na kilkanaście
centymetrów, 3 warstwami tkaniny tłumiącej hałas, 3 warstwami falistego azbestu, kocami,
zasłonami a nawet dywanem. Nie o taki pokój ochotniczo walczyłem.
(Odl. 700 m)
• Odcinam się od większości społeczeństwa mającej mylne wrażenie, że energia
wiatrowa to dobra alternatywa. Zostałem zmuszony do sprzedaży domu i ziemi po znacznie zaniżonej cenie. Miał to być dom, w którym spędzę emeryturę. Odkąd się stamtąd wyprowadziłem, stan mojego zdrowia znacznie się poprawił.
(Odl. 1,6 km)
• Kiedy hałas pojawi się w twojej głowie, wydaje się pulsować z częstotliwością serca,
co wyjątkowo drażni i uniemożliwia sen, często przez wiele nocy z rzędu. Nie powoduje tego poziom hałasu, tylko jego okresowy charakter. Kiedy już myślisz, że się skończyło, znowu się
zaczyna.
(Odl. 800 m)
• Jak tylko farma wiatrowa zaczęła pracować doświadczyłem straszliwego, ciągłego
hałasu, gdy wiatr wiał od wschodu. Hałas przenikał również do wnętrza domu. Wielokrotnie musiałem uciekać z ogrodu z powodu hałasu. To było jak chińska tortura wodna, ciągły pulsujący hałas. To prawie uczucie miażdżenia, równie silne jak hałas. Musiałem przenieść sypialnię do innego pokoju aby uciec od hałasu. Ten hałas odciska piętno, po całym dniu w ogrodzie hałas zostaje w tobie, a kiedy już zadomowi się w twojej głowie, nie możesz się go pozbyć. Niesamowite uczucie hałasu. To tortura.
(Odl. 1,6 km)
Inne przykłady z Wielkiej Brytanii:
• Rodzina mieszkająca w Deeping St Nicholas w Wielkiej Brytanii w odległości 907 m
od najbliższej turbiny 16 mega watowej elektrowni stwierdzają, że hałas zmienił ich życie. W ciągu 6 miesięcy przespali ponad 60 nocy u swoich znajomych, natomiast będąc w domu potrafią przespać w nocy nie więcej niż 4 godziny. Lokalni agenci nieruchomości stwierdzili, że ich posiadłość jest nie do sprzedania na rynku.
• Rodzina z Te Apiti w Nowej Zelandii musiała opuścić swój dom (odl. 3000 m od
turbin wiatrowych) z powodu hałasu i wibracji. Opisywali, że po uruchomieniu elektrowni wiatrowej ich życie zamieniło się w istne piekło z powodu hałasów o niskiej częstotliwości.
• Świadkowie mieszkający w pobliżu farmy wiatrowej Bears Down w Wielkiej Brytanii
w odległości 700 m od najbliższej turbiny wiatrowej skarżą się na nieznośny hałas oraz
pulsujące dźwięki. Inwestor zapewniał przed budową elektrowni okolicznych mieszkańców, że jest w 100% pewien, że problem hałasu nie wystąpi.
W 1998 r. ogłoszony został „Darmstadt Manifesto on the Exploitation of Wind Energy in Germany”, pod którym podpisało się 100 profesorów z niemieckich wyższych uczelni. W manifeście napisano:
„Coraz więcej ludzi opisuje swoje życie jako nieznośne, gdy są wyeksponowani na akustyczne i optyczne efekty wywoływane przez wiatraki. Istnieją raporty dotyczące ludzi zwalnianych z pracy z powodu choroby lub niezdolności do pracy, pojawia się coraz więcej skarg dotyczących występowania takich symptomów, jak nieregularność pulsu, stany lękowe, które są znanymi efektami oddziaływania na człowieka infradźwięków (dźwięków o częstotliwości poniżej progu słyszalności).”
Dudnienie, które nigdy nie cichnie
(relacja jednej z angielskich gazet)
Nazywają to pociągiem, który nigdy nie nadjeżdża. To niski, dudniący dźwięk który trwa i
trwa… i trwa. Czasami, przy wietrze wschodnim przechodzi w grzmot, podobny do sztormu.
Ale najgorsze z tego wszystkiego jest bębnienie. Zdradziecka wibracja niskiej częstotliwości,
bardziej przypomina odczucie niż dźwięk. Przenika przez podwójne okna i zatyczki
do uszu, wydobywa się z gruntu lub podłogi domu i daje o sobie znać uczuciem falowania w kręgosłupie, uderzeń w pierś i pulsowania w uszach. Osoby narażone mówią, że doskwiera im szczególnie w nocy. Wybudza ze snu i nie pozwala zasnąć.
Pracownicy Meridian Energy obiecali Wendy Brock, że wiatraki w Te Apiti, 2.5 km od jej
domu w Ashhurst, na południu zatoki Hawke, nie będą głośniejsze niż fale rozbijające się o
morski brzeg. ,,Tak mówili stojąc w holu mojego domu.” Jednakże podczas silnego wiatru wschodniego hałas emitowany przez obracające się śmigła wiatraków stojących za domem rodziny Brock przypomina raczej grzmiący podczas sztormu ocean. Niekiedy trwa to wiele dni z rzędu. A kiedy pogoda jest spokojniejsza pojawia się bębnienie, ,,przypominające łupanie dobiegające z samochodów nastolatków”.
,,Wydobywa się z podłogi naszego domu. Nie można tego powstrzymać”. Leżąc w łóżku pani Brock odczuwa to jako mrowienie wzdłuż kręgosłupa. Zatykanie uszu nie przynosi ulgi. ,,Drażni cię to noc w noc. Wyobraź sobie, że po całym dniu pracy kładziesz się do łóżka tylko po to, żeby nie móc zasnąć z powodu basowego dudnienia wydobywającego się z podłogi. W dodatku nałożenie słuchawek nie uwalnia Cię od tego.”
,,Hałas budzi mojego starszego syna. Wstaje wtedy i chodzi z kąta w kąt.” Mówi o innej mieszkance Ashhurst, mieszkającej 3 km od wiatraków, która ,,czuje” dźwięki uderzające ją w klatkę piersiową. Kobieta ta była tak zadręczana przez te odczucia, że wystawiła swój dom na sprzedaż.
Harvey Jones, mieszkający w dolinie 3km od Te Apiti, mówi że hałas powodowany przez
wiatr ze wschodu dosięga go przez 10% czasu. Wiatr wieje nad wzgórzem, ale hałas stacza się w dolinę. Brzmi jak przejeżdżający ciągle pociąg, tym głośniejszy im silniej wieje
wiatr. Przy wietrze wschodnim słychać go nawet w Woodville, (6-7) km dalej.
Literatura:
1. French Academy of Medicine warns of wind turbine noise (Francuska Akademia Medyczna ostrzega przed hałasem turbin wiatrowych) – raport
(Francja)
Wind turbines: The Academy cautious (Turbiny wiatrowe: ostrzeżenia Akademii)
dr Chantal Gueniot
Panorama du Medecin, 20 marca 2006 r.
http://www.allianceformeredith.org/pdf/FrenchNOISEReport.pdf
2. In-Home Wind Turbine Noise IsConducive to Vibroacoustic Disease
(Odczuwalny w domu hałas turbin wiatrowychprowadzi do choroby wibroakustycznej)
(Portugalia)
M. ALVES-PEREIRA, Nuno A. A. CASTELO BRANCO, M.D., prof.
med. na Lusofona University, Lisbona
Proc. of 2nd Wind Turbine Noise Conference 2007, Lyon, France, 20-21 wrzesień 2007
3. Vibroacoustic disease: Biological effects of infrasound and low-frequency noise explained by mechanotransduction cellular signalling (Choroba wibroakustyczna: biologiczny wpływ infradzwięków i hałasu niskich częstotliwości wyjaśniony przez mechanotransdukcyjną
sygnalizację komórkową) (Portugalia)
Alves-Pereira, Mariana; Castelo Branco, Nuno A.A., prof. med.na Lusofona University, LisbonaProgress in Biophysics and Molecular Biology, Vol. 93, Issue: 1-3,
January - April, 2007, str. 256-279, IF>5
4. Vibroacoustic disease: the new attitude towards noise (Choroba wibroakustyczna: nowe podejście do hałasu) – materiały międzynarodowej konferencji International Conference on
Public Participation and Information Technologies, Lizbona, 20 - 22 październik 1999 (Portugalia)
M. ALVES-PEREIRA, Nuno A. A. CASTELO BRANCO, M.D., prof. med. na Lusofona University, Lisbona, Portugalia
CITIDEP & DCEA-FCT-UNL, edited by Pedro Ferraz de Abreu & Joao Joanaz de Melo CITIDEP (Research Center on Information Technologies and Participatory Democracy) 2000
5. Low Frequency Noise: A Major Risk Factor in Military Operations (Hałas niskich częstotliwości: główny czynnik ryzyka w operacjach militarnych) (Portugalia)
Col. Nuno A.A. CASTELLO BRANCO, M.D., prof. med. Na Lusofona University, Lisbona
Proc. of RTO AVT Symposium on “Ageing Mechanisms and Control: Part A –Developments in Computational Aeroand Hydro-Acoustics”, Manchester, UK, 8-11 październik 2001.
(artykuł zaproszony na konferencję organizowaną przez NATO)
6. Wind Turbine Syndrome: Noise, shadow flicker, and health (Syndrom turbin wiatrowych: hałas, migotanie cienia i zdrowie) – raport (USA)
Nina Pierpont, doktor nauk medycznych
http://www.windturbinesyndrome.com/wpcontent/uploads/2008/07/wind-turbine-syndrome-noise-shadow-flickerand-health-pdf1.pdf
7. Human response to wind turbine noise - perception, annoyance and moderating factors (Reakcja człowieka na hałas turbin wiatrowych – percepcja, rozdrażnienie i czynniki moderujące) – praca doktorska (Szwecja)
dr Eja Pedersen, dr n. medycznych, prof. Na Uniwersytecie w Halmstad (Hogskolan Halmstad) gupea.ub.gu.se/dspace/bitstream/2077/4431/1/Pedersen_avhandling.pdf
8. Noise Radiation from Wind Turbines Installed Near Homes: Effects on Health (Emisja hałasu przez turbiny wiatrowe zainstalowane w pobliżu domów: wpływ na zdrowie) – raport (Wielka Brytania)
Barbara J. Frey, BA, MA, Peter J. Hadden, BSc, FRICS (Fellow of Royal Institution of Chartered Surveyors – członek Królewskiego Stowarzyszenia Dyplomowanych
Rzeczoznawców)
http://www.windturbinenoisehealthhumanrights.com/wtnhhr_june2007.pdf
9. Wind Turbines, Noise and Health (Turbiny wiatrowe, hałas i zdrowie) - raport (Wielka
Brytania)
Amanda Harry, doktor nauk medycznych – laryngolog (M.B.Ch.B. P.G.Dip.E.N.T.)
http://www.windturbinenoisehealthhumanrights.com/wtnoise_health_2007_a_barry.pdf
10. Living in the vicinity of wind turbines – a grounded theory study (Życie w pobliżu turbin wiatrowych – badanie ugruntowanej teorii) (Szwecja)
Pedersen, E., Hallberg, L.R.-M., and Persson Waye, K., prof. na Uniwersytecie w Halmstad (HogskolanHalmstad) Qualitative Research in Psychology, 2007, Vol. 4,
Issue 1 & 2, str. 49-63.
11. The impact of visual factors on noise annoyance among people living in the vicinity of wind turbines (Wpływ czynników wizualnych na rozdrażnienie hałasem ludzi żyjących w pobliżu turbin wiatrowych) (Szwecja)
Pedersen, E., and Larsman, P., prof. na Uniwersytecie w Halmstad (Hogskolan Halmstad)
Journal of Environmental Psychology, 2008, Vol. 28, No. 4, str. 379-389
12. Psycho-acoustic characters of relevance for annoyance of wind turbine noise (Psychoakustyczny charakter związku rozdrażnienia z hałasem turbin wiatrowych) (Szwecja)
K. PERSSON WAYE i E. OHRSTROM, prof. med. Uniw. Goteborg, Journal of Sound and Vibration (2002) 250(1), str. 65-73
13. Effects of the wind profile at night on wind turbine sound (Wpływ nocnego profilu wiatru na dźwięk turbin wiatrowych) (Holandia)
G.P. VAN DEN BERG, prof. akust. Uniw. Groningen Journal of Sound and Vibration (2004) 277, str. 955–970
14. Influence of low frequency noise on health and wellbeing (Wpływ hałasu niskich częstotliwości na zdrowie i samopoczucie) - raport (Holandia)
Martin van den Berg, Ministry of Environment, Haugue, Netherlands
http://www.unece.org/trans/doc/2005/wp29grb/TRANSWP29-GRB-41-inf08e.doc
ELEKTROWNIE WIATROWE A ZDROWIE
Wyniki międzynarodowych badań
(stan badań na koniec 2009 roku)
Opracowali:
prof. dr hab. n. med. Maria Podolak-Dawidziak, członek Komitetu Patofizjologii PAN
prof. dr hab. inż. Adam Janiak, członek Polskiej Akademii Nauk
dr inż. Mateusz Gorczyca,
dr inż. Andrzej Kozik,
mgr inż. Rafał Januszkiewicz,
mgr inż. Bartosz Tomeczko
Wrocław, luty 2010 roku
Wyniki opracowano na podstawie :
• artykułów naukowych,
• prac doktorskich,
• raportów.
(Wyniki z: Francji, USA, Szwecji, Holandii, Wielkiej Brytanii, Nowej Zelandii, Portugalii)
Z międzynarodowych badań oddziaływania na organizmy ludzkie dźwięków niskich częstotliwości (<500 Hz) (w tym infradźwięków <20 Hz) generowanych przez turbiny wiatrowe wynika, że prowadzą one do bardzo poważnej choroby.
W artykule [2] „In-Home Wind Turbine Noise is Conducive to Vibroacoustic Disease” autor, prof. med. M. Alves-Pereiry oraz N. Castello Branco, udowodnili naukowo i eksperymentalnie, że hałas niskich częstotliwości (w tym infradźwięki) emitowany przez turbiny wiatrowe prowadzi do tzw. choroby wibroakustycznej (vibroacoustic disease) inaczej Wind Turbine Syndrome [6] - (syndromu turbin wiatrowych) – tzn. bardzo poważnej choroby – patologii ogólnoustrojowej.
Początkowe objawy (1-4 lata) [3, 4, 5]:
• zaburzenia nastroju,
• migreny,
• depresja,
• agresywność,
• irytacja (zwłaszcza w kontakcie z codziennym hałasem),
• nietolerancja na hałas,
• zaburzenia równowagi (u ok. 57 % badanych),
• uporczywe infekcje narządów oddechowych (gardła, oskrzeli), ust, bronchit, spowodowane uszkodzeniami pęcherzyków w oskrzelikach i płucach [5]
Następnie (4-10 lat) prowadzi do patologii całego organizmu, rozprzestrzeniając się na wiele organów, powodując:
• osłabienie układu odpornościowego organizmu [5],
• alergie [3],
• patologie kardiologiczne (w tym gęstnienie osierdzia) [1, 5],
• padaczka (epilepsja) – 10 % populacji [5],
• bóle kręgosłupa oraz w klatce piersiowej [3].
Następnie (ponad 10 lat) pojawiają się patologie neurologiczne, a także:
• bóle głowy [3],
• poważne bóle stawów [3],
• intensywne bóle mięśni [3],
• wrzody żołądka i dwunastnicy [3],
• zespół jelita nadwrażliwego [3],
• obniżenie ostrości wzroku [3],
• krwawienia z błony śluzowej nosa, spojówek, narządów układu pokarmowego oraz hemoroidy [3].
Pojawiają się także (ponad 10 lat) patologie neuropsychiatryczne w tym:
• zmniejszenie zdolności poznawczych [5],
• znaczące obniżenie ilorazu pamięci [5],
• pogłębione zaburzenia psychiczne [3],
• zaburzenia neurologiczne charakterystyczne dla rozległego uszkodzenia mózgowia (podobne do objawów choroby Parkinsona, stwardnienia rozsianego i AIDS) [3, 5].
Przyczyną tych wszystkich chorób są zmiany na poziomie molekularnym w komórkach
wywoływane przez infradźwięki i dźwięki niskich częstotliwości (ILFN) [3].
Minimalne odległości od zabudowań ludzkich
Minimalna odległość zabudowań ludzkich i zwierzęcych od pojedynczej turbiny wiatrowej powinna wynosić co najmniej (w przypadku farm wiatrowych dużo dalej) według różnych źródeł : od 1500 m - 2 km dla turbin o mocy do 2 MW, znacznie dalej dla większych mocy. Dr inż. Manley, akustyk, podaje:"stwierdzono, że ludzie mieszkający nawet 8.2 km
od farmy wiatrowej są zagrożeni, jeżeli są wyczuleni na dźwięki niskiej częstotliwości”.
Przykłady relacji osób mieszkających w pobliżu turbin wiatrowych:
(badani pochodzą z licznych miejsc Walii, Kornwalii i północnej Anglii)
• Ciągłe migotanie, nawet przy zaciągniętych zasłonach, powoduje PIEKŁO. Hałas boli.
Dniem i nocą staram się go zagłuszyć telewizorem. Nie potrafię przy nim czytać książki ani pisać listów.
(Odległość od farmy wiatrowej 1 mila = 1,6 km)
• W nocy przeszkadza hałas – gdy wiatr wieje w określonym kierunku, koliduje z
cyklami snu, uniemożliwia wypoczynek. W ciągu dnia, utrudnia przebywanie na zewnątrz, choćby przez krótki okres czasu, z powodu olbrzymiego, grzmiącego dźwięku. Obie te rzeczy powodują bóle głowy, niepokój, drażliwość.
(Odl. 1,6 km)
• Irytujący hałas z farmy wiatrowej przy wietrze ze wschodu. Niemalże odczuwa się go
tak samo silnie jak słyszy. Po dłuższym czasie doprowadza do szaleństwa, głównie ze względu na swój charakter, a nie głośność. Nie mogę otworzyć frontowych drzwi ani okien, gdy wiatr wieje ze wschodu i pracuje wszystkie 7 wiatraków.
(Odl. 650 m)
• Jakość życia diametralnie się zmieniła po wybudowaniu wiatraków. Nie mamy już
wpływu na nasze życie, np. nie możemy pracować czy siedzieć w ogrodzie, a czasami nie możemy nawet wytrzymać w domu czy wyspać się nocy.
(Odl. 1,6 km)
• Nie mam wpływu na porę, o której będę mógł pracować lub siedzieć w moim
własnym ogrodzie. Nie potrafię już przespać całej nocy. Gdy hałas jest duży budzę się z
bólem głowy i mdłościami. Uczucie podobne do podróżowania samolotem – uszy wydają się opuchnięte od środka. Nie mogę pracować dłużej niż 2-3 godziny w ogrodzie, gdy wiatr wieje ze wschodu. Mimo, że nie widzimy farmy wiatrowej z naszej posiadłości, hałas jest straszliwy.
(Odl. 700 m)
• Nasze życie i dom zostały zniszczone, trzeba to zobaczyć, żeby uwierzyć. Staliśmy się
wybuchowi, zanikła umiejętność koncentracji. Aby stłumić hałas zastawiliśmy ścianę wszystkim co znaleźliśmy: materacami, kołdrami, poduszkami grubymi na kilkanaście
centymetrów, 3 warstwami tkaniny tłumiącej hałas, 3 warstwami falistego azbestu, kocami,
zasłonami a nawet dywanem. Nie o taki pokój ochotniczo walczyłem.
(Odl. 700 m)
• Odcinam się od większości społeczeństwa mającej mylne wrażenie, że energia
wiatrowa to dobra alternatywa. Zostałem zmuszony do sprzedaży domu i ziemi po znacznie zaniżonej cenie. Miał to być dom, w którym spędzę emeryturę. Odkąd się stamtąd wyprowadziłem, stan mojego zdrowia znacznie się poprawił.
(Odl. 1,6 km)
• Kiedy hałas pojawi się w twojej głowie, wydaje się pulsować z częstotliwością serca,
co wyjątkowo drażni i uniemożliwia sen, często przez wiele nocy z rzędu. Nie powoduje tego poziom hałasu, tylko jego okresowy charakter. Kiedy już myślisz, że się skończyło, znowu się
zaczyna.
(Odl. 800 m)
• Jak tylko farma wiatrowa zaczęła pracować doświadczyłem straszliwego, ciągłego
hałasu, gdy wiatr wiał od wschodu. Hałas przenikał również do wnętrza domu. Wielokrotnie musiałem uciekać z ogrodu z powodu hałasu. To było jak chińska tortura wodna, ciągły pulsujący hałas. To prawie uczucie miażdżenia, równie silne jak hałas. Musiałem przenieść sypialnię do innego pokoju aby uciec od hałasu. Ten hałas odciska piętno, po całym dniu w ogrodzie hałas zostaje w tobie, a kiedy już zadomowi się w twojej głowie, nie możesz się go pozbyć. Niesamowite uczucie hałasu. To tortura.
(Odl. 1,6 km)
Inne przykłady z Wielkiej Brytanii:
• Rodzina mieszkająca w Deeping St Nicholas w Wielkiej Brytanii w odległości 907 m
od najbliższej turbiny 16 mega watowej elektrowni stwierdzają, że hałas zmienił ich życie. W ciągu 6 miesięcy przespali ponad 60 nocy u swoich znajomych, natomiast będąc w domu potrafią przespać w nocy nie więcej niż 4 godziny. Lokalni agenci nieruchomości stwierdzili, że ich posiadłość jest nie do sprzedania na rynku.
• Rodzina z Te Apiti w Nowej Zelandii musiała opuścić swój dom (odl. 3000 m od
turbin wiatrowych) z powodu hałasu i wibracji. Opisywali, że po uruchomieniu elektrowni wiatrowej ich życie zamieniło się w istne piekło z powodu hałasów o niskiej częstotliwości.
• Świadkowie mieszkający w pobliżu farmy wiatrowej Bears Down w Wielkiej Brytanii
w odległości 700 m od najbliższej turbiny wiatrowej skarżą się na nieznośny hałas oraz
pulsujące dźwięki. Inwestor zapewniał przed budową elektrowni okolicznych mieszkańców, że jest w 100% pewien, że problem hałasu nie wystąpi.
W 1998 r. ogłoszony został „Darmstadt Manifesto on the Exploitation of Wind Energy in Germany”, pod którym podpisało się 100 profesorów z niemieckich wyższych uczelni. W manifeście napisano:
„Coraz więcej ludzi opisuje swoje życie jako nieznośne, gdy są wyeksponowani na akustyczne i optyczne efekty wywoływane przez wiatraki. Istnieją raporty dotyczące ludzi zwalnianych z pracy z powodu choroby lub niezdolności do pracy, pojawia się coraz więcej skarg dotyczących występowania takich symptomów, jak nieregularność pulsu, stany lękowe, które są znanymi efektami oddziaływania na człowieka infradźwięków (dźwięków o częstotliwości poniżej progu słyszalności).”
Dudnienie, które nigdy nie cichnie
(relacja jednej z angielskich gazet)
Nazywają to pociągiem, który nigdy nie nadjeżdża. To niski, dudniący dźwięk który trwa i
trwa… i trwa. Czasami, przy wietrze wschodnim przechodzi w grzmot, podobny do sztormu.
Ale najgorsze z tego wszystkiego jest bębnienie. Zdradziecka wibracja niskiej częstotliwości,
bardziej przypomina odczucie niż dźwięk. Przenika przez podwójne okna i zatyczki
do uszu, wydobywa się z gruntu lub podłogi domu i daje o sobie znać uczuciem falowania w kręgosłupie, uderzeń w pierś i pulsowania w uszach. Osoby narażone mówią, że doskwiera im szczególnie w nocy. Wybudza ze snu i nie pozwala zasnąć.
Pracownicy Meridian Energy obiecali Wendy Brock, że wiatraki w Te Apiti, 2.5 km od jej
domu w Ashhurst, na południu zatoki Hawke, nie będą głośniejsze niż fale rozbijające się o
morski brzeg. ,,Tak mówili stojąc w holu mojego domu.” Jednakże podczas silnego wiatru wschodniego hałas emitowany przez obracające się śmigła wiatraków stojących za domem rodziny Brock przypomina raczej grzmiący podczas sztormu ocean. Niekiedy trwa to wiele dni z rzędu. A kiedy pogoda jest spokojniejsza pojawia się bębnienie, ,,przypominające łupanie dobiegające z samochodów nastolatków”.
,,Wydobywa się z podłogi naszego domu. Nie można tego powstrzymać”. Leżąc w łóżku pani Brock odczuwa to jako mrowienie wzdłuż kręgosłupa. Zatykanie uszu nie przynosi ulgi. ,,Drażni cię to noc w noc. Wyobraź sobie, że po całym dniu pracy kładziesz się do łóżka tylko po to, żeby nie móc zasnąć z powodu basowego dudnienia wydobywającego się z podłogi. W dodatku nałożenie słuchawek nie uwalnia Cię od tego.”
,,Hałas budzi mojego starszego syna. Wstaje wtedy i chodzi z kąta w kąt.” Mówi o innej mieszkance Ashhurst, mieszkającej 3 km od wiatraków, która ,,czuje” dźwięki uderzające ją w klatkę piersiową. Kobieta ta była tak zadręczana przez te odczucia, że wystawiła swój dom na sprzedaż.
Harvey Jones, mieszkający w dolinie 3km od Te Apiti, mówi że hałas powodowany przez
wiatr ze wschodu dosięga go przez 10% czasu. Wiatr wieje nad wzgórzem, ale hałas stacza się w dolinę. Brzmi jak przejeżdżający ciągle pociąg, tym głośniejszy im silniej wieje
wiatr. Przy wietrze wschodnim słychać go nawet w Woodville, (6-7) km dalej.
Literatura:
1. French Academy of Medicine warns of wind turbine noise (Francuska Akademia Medyczna ostrzega przed hałasem turbin wiatrowych) – raport
(Francja)
Wind turbines: The Academy cautious (Turbiny wiatrowe: ostrzeżenia Akademii)
dr Chantal Gueniot
Panorama du Medecin, 20 marca 2006 r.
http://www.allianceformeredith.org/pdf/FrenchNOISEReport.pdf
2. In-Home Wind Turbine Noise IsConducive to Vibroacoustic Disease
(Odczuwalny w domu hałas turbin wiatrowychprowadzi do choroby wibroakustycznej)
(Portugalia)
M. ALVES-PEREIRA, Nuno A. A. CASTELO BRANCO, M.D., prof.
med. na Lusofona University, Lisbona
Proc. of 2nd Wind Turbine Noise Conference 2007, Lyon, France, 20-21 wrzesień 2007
3. Vibroacoustic disease: Biological effects of infrasound and low-frequency noise explained by mechanotransduction cellular signalling (Choroba wibroakustyczna: biologiczny wpływ infradzwięków i hałasu niskich częstotliwości wyjaśniony przez mechanotransdukcyjną
sygnalizację komórkową) (Portugalia)
Alves-Pereira, Mariana; Castelo Branco, Nuno A.A., prof. med.na Lusofona University, LisbonaProgress in Biophysics and Molecular Biology, Vol. 93, Issue: 1-3,
January - April, 2007, str. 256-279, IF>5
4. Vibroacoustic disease: the new attitude towards noise (Choroba wibroakustyczna: nowe podejście do hałasu) – materiały międzynarodowej konferencji International Conference on
Public Participation and Information Technologies, Lizbona, 20 - 22 październik 1999 (Portugalia)
M. ALVES-PEREIRA, Nuno A. A. CASTELO BRANCO, M.D., prof. med. na Lusofona University, Lisbona, Portugalia
CITIDEP & DCEA-FCT-UNL, edited by Pedro Ferraz de Abreu & Joao Joanaz de Melo CITIDEP (Research Center on Information Technologies and Participatory Democracy) 2000
5. Low Frequency Noise: A Major Risk Factor in Military Operations (Hałas niskich częstotliwości: główny czynnik ryzyka w operacjach militarnych) (Portugalia)
Col. Nuno A.A. CASTELLO BRANCO, M.D., prof. med. Na Lusofona University, Lisbona
Proc. of RTO AVT Symposium on “Ageing Mechanisms and Control: Part A –Developments in Computational Aeroand Hydro-Acoustics”, Manchester, UK, 8-11 październik 2001.
(artykuł zaproszony na konferencję organizowaną przez NATO)
6. Wind Turbine Syndrome: Noise, shadow flicker, and health (Syndrom turbin wiatrowych: hałas, migotanie cienia i zdrowie) – raport (USA)
Nina Pierpont, doktor nauk medycznych
http://www.windturbinesyndrome.com/wpcontent/uploads/2008/07/wind-turbine-syndrome-noise-shadow-flickerand-health-pdf1.pdf
7. Human response to wind turbine noise - perception, annoyance and moderating factors (Reakcja człowieka na hałas turbin wiatrowych – percepcja, rozdrażnienie i czynniki moderujące) – praca doktorska (Szwecja)
dr Eja Pedersen, dr n. medycznych, prof. Na Uniwersytecie w Halmstad (Hogskolan Halmstad) gupea.ub.gu.se/dspace/bitstream/2077/4431/1/Pedersen_avhandling.pdf
8. Noise Radiation from Wind Turbines Installed Near Homes: Effects on Health (Emisja hałasu przez turbiny wiatrowe zainstalowane w pobliżu domów: wpływ na zdrowie) – raport (Wielka Brytania)
Barbara J. Frey, BA, MA, Peter J. Hadden, BSc, FRICS (Fellow of Royal Institution of Chartered Surveyors – członek Królewskiego Stowarzyszenia Dyplomowanych
Rzeczoznawców)
http://www.windturbinenoisehealthhumanrights.com/wtnhhr_june2007.pdf
9. Wind Turbines, Noise and Health (Turbiny wiatrowe, hałas i zdrowie) - raport (Wielka
Brytania)
Amanda Harry, doktor nauk medycznych – laryngolog (M.B.Ch.B. P.G.Dip.E.N.T.)
http://www.windturbinenoisehealthhumanrights.com/wtnoise_health_2007_a_barry.pdf
10. Living in the vicinity of wind turbines – a grounded theory study (Życie w pobliżu turbin wiatrowych – badanie ugruntowanej teorii) (Szwecja)
Pedersen, E., Hallberg, L.R.-M., and Persson Waye, K., prof. na Uniwersytecie w Halmstad (HogskolanHalmstad) Qualitative Research in Psychology, 2007, Vol. 4,
Issue 1 & 2, str. 49-63.
11. The impact of visual factors on noise annoyance among people living in the vicinity of wind turbines (Wpływ czynnikó